خانواده درمانی استراتژیک چیست؟

خانواده درمانی استراتژیک (SFT) یک درمان کوتاه مدت خانواده درمانی است که اغلب برای خانواده هایی با کودکان یا نوجوانانی که با مشکلات رفتاری سر و کار دارند استفاده می شود.

در یک محیط درمانی ایمن، یک درمانگر مداخلاتی را با خانواده طراحی می کند تا تعاملات و گفتگوهای خانوادگی را تکرار کند تا مشکلات خاص ساختار خانواده را حل کند و تغییر رفتاری ایجاد کند. SFT شکل فعال درمانی است. به گونه ای طراحی شده است که مختصر، دستوری و وظیفه محور باشد.

خانواده درمانی استراتژیک بر این فرض استوار است که خانواده مهمترین نقش را در زندگی و رشد کودکان ایفا می کند. این نوع درمان به دنبال شناسایی و تغییر الگوهای تعامل ساختاری است که محیط خانواده را تشکیل می دهد. این رویکرد با پرداختن به رفتارها و تعاملات خانوادگی که منجر به رفتار مشکل ساز می شود، به خانواده ها کمک می کند تا بهتر عمل کنند تا بچه ها بتوانند بر مشکلاتی که تجربه می کنند غلبه کنند.

این مقاله به چگونگی کارکرد خانواده درمانی استراتژیک، موارد استفاده و اثربخشی آن می پردازد.

انواع خانواده درمانی استراتژیک

خانواده درمانی استراتژیک مختصر (BSFT) یک مدل کوتاه مدت است که معمولاً شامل 12 تا 17 جلسه هفتگی بسته به شدت مشکل ارائه شده است. یک جلسه معمولی 60 تا 90 دقیقه طول می کشد.

این یک روش مبتنی بر شواهد است که به علائم بیرونی و درونی در کودکان و نوجوانان 7 تا 16 ساله پرداخته و آنها را درمان می‌ کند.

علائم بیرونی ممکن است شامل سرکشی، فرار از مدرسه، بزهکاری، مصرف مواد و معاشرت با همسالان مشکل ساز باشد. علائم درونی شامل افسردگی و اضطراب است.

انواع مرتبط از درمان که همچنین بر درمان خانواده ها تمرکز دارد عبارتند از:

• خانواده درمانی بوئن
• خانواده درمانی ارتباطی
• سیستم خانواده درمانی
• خانواده درمانی عملکردی
• خانواده درمانی روایتی
• آموزش روانی
• خانواده درمانی ساختاری
• خانواده درمانی حمایتی
• درمان سیستمیک
• درمان بین نسلی

تکنیک های خانواده درمانی استراتژیک

SFT برای موقعیت و ساختار منحصر به فرد هر خانواده طراحی شده است. در زیر برخی از تکنیک‌ هایی که یک خانواده‌ درمانگر استراتژیک ممکن است هنگام کار با خانواده‌ ها از آنها استفاده کند، فهرست شده است.

پیوستن

اولین قدم شامل ایجاد یک اتحاد درمانی با خانواده است. این رابطه مستلزم احترام و توجه متقابل است.

پیوستن یک موضع درمانی است که به درمانگر اجازه می‌ دهد تا وارد سیستم خانواده شود، به خانواده نشان می‌ دهد که درمانگر در کنار آنهاست و به اعضای خانواده این فرصت را می‌ دهد که به دنبال تغییر باشند.

ردیابی و تشخیص

هنگامی که یک رابطه درمانی برقرار شد، درمانگر تلاش می کند تا در مورد الگوهای رفتاری و مشکلات خانواده بیشتر بیاموزد. با انجام این کار، آنها می توانند نقاط قوت و الگوهای ناسازگار تعامل را شناسایی کنند که به آنها امکان می دهد یک برنامه درمانی را توسعه دهند.

تجدید ساختار

بازسازی شامل تکنیک‌ های مختلفی است که برای حمایت از خانواده در تغییر روش‌ های پاسخ‌ دهی آن‌ ها به یکدیگر طراحی شده‌ اند. برخی از مداخلات که درمانگران SFT ممکن است از آنها استفاده کنند عبارتند از:

• اعمال الگوهای مبادله ای: اینکه اعضای خانواده الگوهایی را با یکدیگر اجرا کنند، بدون اینکه آنها را توصیف یا شفاهی بیان کنند.
• بازآفرینی کانال‌ های ارتباطی: اعضای خانواده مستقیماً با یکدیگر صحبت می‌کنند، نه در مورد یکدیگر با درمانگر یا یکی دیگر از اعضای خانواده
• دستکاری فضا: توجه به اینکه چه کسی در جلسات کجا می نشیند و آنها را جابجا می کند.
• تشدید استرس: افزایش تجربه خانواده از استرس، برای دیدن اینکه چگونه آن را مدیریت می کنند و به آنها کمک می کند تا راهبردهای مقابله ای موثرتری را انجام دهند.
• تعیین تکالیف: تغییر و تمرین الگوهای ارتباطی مختلف، مانند دادن تکالیف به خانواده برای تغییر نحوه نشستن آنها در هنگام شام.
• چارچوب مجدد: کمک به خانواده برای تغییر تعریف مشکل با احترام و صادقانه
• عدم تعادل: درمانگر برای مدت کوتاهی به یک زیرگروه یا فردی در خانواده می پیوندد و از اختیار آنها برای تغییر پویایی رابطه استفاده می کند.

هدف تجدید ساختار کمک به تمرین و حمایت از تعاملات سازنده تر است که باعث تغییر می شود.

خلاصه

یک خانواده درمانگر استراتژیک از تکنیک هایی از جمله پیوستن، ردیابی و تشخیص و بازسازی برای درک و تغییر پویایی ها و رفتارهای مشکل ساز خانواده استفاده می کند.

تکنیک های اضافی

برخی از تکنیک های اضافی SFT عبارتند از:

• دستورالعمل ها: درمانگر دستورالعمل های مستقیمی را در مورد اینکه چه چیزی و چگونه باید تغییر داد ارائه می دهد.
• تغییر پنهان: درمانگر پیشنهادهای ظریف تر یا بازخورد غیرمستقیم را برای تشویق به تغییر در جلسه خانواده ارائه می دهد (مانند تمجید از رفتار مطلوب یا نادیده گرفتن رفتار نامطلوب).
• وانمود کردن تکنیک‌ ها/ معکوس‌ ها: خانواده تشویق می‌ شوند مجموعه‌ ای از شرایط را تصور کنند که متفاوت از حالت عادی رفتار کنند.
• فرضیه سازی: خانواده تشویق می شوند تا این سوال را بپرسند “اگر… چه اتفاقی می افتد؟”
• پرسش‌ های چرخشی: درمانگر از چندین عضو خانواده سؤال می‌ پرسد تا دیدگاه‌ های مختلفی از یک موضوع یا مشکل را نشان دهد.

خانواده درمانی استراتژیک چه کمکی می تواند داشته باشد؟

خانواده درمانی استراتژیک می تواند برای موارد زیر مفید باشد:

• رفتارهای پرخاشگرانه
• مشکلات رفتاری
• بزهکاری
• عدم انطباق
• مشکلات مصرف مواد
• رفتار جنسی پرخطر
• رفتار خشونت آمیز

این رویکرد اغلب در شرایطی استفاده می شود که جوانان به دلیل مصرف مواد مخدر، بزهکاری یا رفتارهای خشونت آمیز وارد سیستم قضایی اطفال شده اند. این می تواند برای بهبود عملکرد خانواده، افزایش تعاملات مثبت والدین و مشارکت والدین، تقویت روابط با همسالان و بهبود رفتارهای اجتماعی مفید باشد.

خانواده درمانی همچنین می تواند در موارد زیر هم کمک کننده باشد:

• تسهیل و بهبود ارتباطات بین اعضای خانواده
• قوانین، نقش ها و ائتلاف های غیرقابل انعطاف خانواده را تغییر دهد.
• تقویت نظام خانواده
• به خانواده اجازه دهد موقعیت های چالش برانگیز را درک کرده و از عهده آنها برآید.
• افزایش جدایی و فردیت اعضای خانواده
• حل مشکلات خانوادگی و بهبود محیط خانه

خانواده درمانی ممکن است برای کودک یا نوجوان مبتلا به اختلال شخصیت، اضطراب یا خلق و خو مفید باشد که عملکرد خانوادگی/اجتماعی آنها را مختل می کند و همچنین می تواند زمانی که خانواده ناتنی تشکیل می شود یا شروع به مشکلاتی برای سازگاری با زندگی جدید خانوادگی می کند، مفید باشد.

فواید خانواده درمانی استراتژیک

خانواده درمانی استراتژیک می تواند به طرق مختلف به خانواده ها کمک کند. برخی از مزایای کلیدی این نوع درمان عبارتند از:

• ارتباط بین اعضای خانواده را بهبود می بخشد.
• به شکل گیری، تقویت یا اجرای مرزهای سالم کمک می کند.
• فرزندپروری مثبت را بهبود می بخشد.
• مهارت های حل تعارض را تقویت می کند.
• انسجام خانواده را ایجاد می کند.

فرض اصلی خانواده درمانی استراتژیک این است که نحوه عملکرد و تعامل خانواده نقش اساسی در علائم کودک دارد. با تغییر نحوه عملکرد خانواده، این درمان عوامل خطری را که به مشکلات رفتاری کمک می‌ کنند کاهش می‌ دهد و به محافظت از کودکان در برابر مشکلات آینده کمک می‌ کند.

انعطاف پذیری یکی دیگر از مزایای مهم خانواده درمانی ساختاری است. از آنجایی که سازگار است، می توان از آن در موقعیت های مختلف خانوادگی از جمله خانواده های تک والدی، خانواده های چند نسلی و خانواده های ناتنی استفاده کرد.

خانواده درمانی استراتژیک زمانی که توسط یک درمانگر حساس فرهنگی انجام شود، می تواند به افراد با زمینه های مختلف کمک کند. عوامل فرهنگی و الگوهای چند نسلی تأثیرات شدیدی بر خانواده ها دارند، بنابراین مهم است که به دنبال یک درمانگر پاسخگو از نظر فرهنگی باشید که بتواند این موارد را به عنوان بخشی از درمان بررسی کرده و به آنها رسیدگی کند.

خلاصه

برخی از مزایای کلیدی خانواده درمانی استراتژیک شامل بهبود انسجام خانواده، بهبود ارتباطات و بهبود رفتارهای والدین است.

اثربخشی

شواهد نشان می دهد که خانواده درمانی استراتژیک می تواند در درمان نوجوانانی که مصرف مواد، شرایط سلامت روان و مشکلات دیگر را تجربه می کنند، موثر باشد.

• یک کارآزمایی بالینی نشان داد که یک خانواده درمانی استراتژیک کوتاه (BSFT) تعامل و حفظ خانواده را بهبود می بخشد. همچنین عملکرد خانواده گزارش شده توسط والدین را بهبود بخشید. با این حال، تفاوت معنی داری در مصرف مواد مخدر نوجوانان خود گزارش شده بین گروه BSFT و گروه درمان معمولی وجود نداشت.
• مطالعه دیگری نشان داد نوجوانانی که مشکلات سلامت روانی داشتند پس از درمان با خانواده درمانی استراتژیک علائم درونی و بیرونی کمتری را نشان دادند. در مصاحبه‌ های پس از درمان، والدین همچنین گزارش دادند که به‌ عنوان والدین مؤثرتر هستند و در مقابل شیوه‌ های سهل‌ گیرانه یا مستبدانه، با شیوه‌ های فرزندپروری معتبرتر آشنا شده اند.

چیزهایی که باید در نظر بگیرید

در حالی که خانواده درمانی استراتژیک می تواند مفید و مؤثر باشد، مهم است که بدانیم ممکن است چالش هایی نیز وجود داشته باشد. در حالی که خانواده درمانی استراتژیک می تواند در بسیاری از موارد مفید باشد اما همیشه برای هر مشکل یا مسئله ای انتخاب مناسبی نیست.

مشارکت

مشارکت اعضای خانواده در روند درمان بسیار مهم است. با این حال، یک مشکل این است که پویایی‌ های مشابهی که در ایجاد مشکلات رفتاری نقش دارد، اغلب می‌ تواند در کار خانواده‌ ها که با هم برای دریافت کمک کار می‌ کنند، تداخل ایجاد کند. غیرمعمول نیست که برخی از اعضای خانواده کمتر همکاری کنند یا از شرکت در جلسات درمانی امتناع کنند.

مقاومت

نحوه ورود افراد به درمان نیز ممکن است بر مشارکت و نتایج تأثیر داشته باشد. نوجوانان اغلب از طریق سیستم عدالت کیفری به خانواده درمانی استراتژیک ارجاع داده می شوند. محققان پیشنهاد می کنند که افرادی که وارد درمان می شوند اغلب احساس ناامیدی می کنند و دیگران از جمله اعضای خانواده را به خاطر مشکلاتشان سرزنش می کنند. این می تواند شروع و ادامه درمان را چالش برانگیزتر کند.

احساسات دشوار

همچنین مهم است که بدانیم روند درمان شامل صحبت عمیق در مورد مشکلات عاطفی، درگیری ها و روابط دشوار است. این می تواند برای بسیاری از افراد ناراحت کننده باشد و غیر معمول نیست که قبل از بهبود وضعیت، دوره ای از احساس بدتر را پشت سر بگذارید. به همین دلیل، مهم است که با یک متخصص ماهر کار کنید که بتواند به اعضای خانواده کمک کند تا با احساسات شدید یا دشوار مقابله کنند.

اخلاق درمانگر

با توجه به ماهیت بسیاری از مداخلات مورد استفاده در SFT، درمانگر باید نسبت به اخلاقیات اعمال خود بسیار مراقب و ماهر باشد. برخی از مداخلات می توانند نوعی دستکاری باشند و اگر با دقت، حرفه ای و آگاهانه انجام نشوند، ممکن است مضر عمل کنند.

خلاصه

خانواده درمانی استراتژیک برای هر موقعیتی مناسب نیست و ممکن است چالش هایی وجود داشته باشد که ممکن است روند درمان را تحت تاثیر قرار دهد. کار با یک درمانگر ماهر می تواند به رفع برخی از این مسائل کمک کند.

چه طور باید شروع کرد

شکل مختصر خانواده درمانی استراتژیک معمولاً کوتاه مدت است و تقریباً 12 هفته طول می کشد. با این حال، بسته به نیازهای یک خانواده و مشکلاتی که در حال درمان هستند، ممکن است مدت بیشتری نیز طول بکشد.

ممکن است همه اعضای خانواده را درگیر کند اما در برخی موارد ممکن است کسانی را که قادر یا مایل به شرکت در درمان هستند، شامل شود.

اگر فکر می کنید این نوع درمان برای خانواده شما مفید است، می توانید با درخواست از پزشک خود برای ارجاع به یک متخصص در منطقه خود شروع کنید. همچنین ممکن است از طریق یک مددکار اجتماعی یا یک مشاور مدرسه به یک درمانگر ارجاع داده شوید. گزینه دیگر جستجوی یک درمانگر با استفاده از فهرست آنلاین در اینترنت است.

هنگامی که یک درمانگر را پیدا کردید، از او در مورد سابقه، تجربه و رویکرد درمان بپرسید. درمانگرانی که این نوع درمان را ارائه می دهند اغلب دارای مدرک کارشناسی ارشد یا دکترا در زمینه هایی مانند روانشناسی، مددکاری اجتماعی، مشاوره ازدواج و خانواده درمانی هستند.

منبع:

verywellmind