سرطان غدد لنفاوی و اهميت تغذيه در روند بهبودي آن

لنفوم، یکی از بیماریهای بدخیم انسانی است که در صورت تشخیص به موقع و درمان صحیح، قابل کنترل است. لنفوم یک بیماری واحد نیست و شامل چندین بیماری متفاوت است.

سیستم لنفاوی یک شبکه بهم پیوسته از عروق، غدد و اندامهای اختصاصی است که نقش های متعددی من جمله عملکرد دفاعی  دارد و لنفوم بیماری بدخیم این سیستم می باشد. در این بیماری، سلولهای سیستم لنفاوی دچار اختلال در رشد شده، به سرعت و خارج از کنترل و نظم طبیعی سلولهای بدن تکثیر می شوند. به همین دلیل، مکانهای تجمع این سلولها دچار رشد بی رویه می گردد. به دلیل اینکه سلولهای سیستم لنفاوی در تمام نقاط بدن پراکنده هستند، این بدخیمی ممکن است کبد، طحال، مغز استخوان یا هر جای دیگر بدن را مبتلا نماید.

لنفومها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: لنفوم هوچکین ( Hodgkin’s Lymphoma) و لنفوم غیرهوچکین(Non-Hodgkin’s Lymphoma) . تفاوت این دو بیماری در نوع و سرمنشاء سلول بدخیم است. علاوه براین، سیر این دو بیماری و پاسخ آنها به درمان نیز تفاوت قابل توجهی نشان می دهد.

لنفوم هوچکین

این بیمار اولین بار در سال 1832 توسط توماس هوچکین که یک پزشک انگلیسی بود شرح داده شد. دکتر هوچکین همچنین برای اولین بار تفاوت بین علائم و سیر بالینی لنفوم هوچکین و غیر هوچکین را به روشنی نشان داد. لنفوم هوچکین در سالهای قبل از 1970 سبب مرگ تقریباً تمام مبتلایان می شد. با تکامل روشهای درمانی، در حال حاضر این بیماری یکی از قابل درمان ترین بدخیمی هاست و قسمت عمده ای از بیماران مبتلا قابل علاج کامل هستند.

علت این بیماری مشخص نیست. ممکن است عواملی از محیط، خصوصیات ژنتیک فرد و همچنین عوامل عفونی در ایجاد بیماری دارای نقش باشند. سیر بیماری لنفوم از یک غده لنفاوی که بصورت پایدار بزرگ شده است شروع می شود. رشد این غده به آهستگی ادامه می یابد و به تدریج غدد اطراف خود را نیز درگیر می نماید. در موارد پیشرفته، با ورود سلولهای بدخیم به جریان خون، طحال، کبد و مغز استخوان نیز ممکن است درگیر شوند.

لنفوم هوچکین ممکن است در هر سنی بروز نماید. اما اکثر موارد در سالهای اول بلوغ (15 تا 40 سالگی) یا در میانسالگی (پس از سن 55 سال) دیده می شود. علائم اولیه این بیماری ممکن است مشابه انفلوآنزا باشد: تب، تعریق شبانه، لرز، احساس خستگی و ضعف، بی اشتهایی، کاهش وزن و بزرگ شدن غدد لنفاوی. با پیشرفت بیماری، علائم بارزتر شده، تشکیل غدد جدید و بزرگ شدن آنها سبب تاثیر بر اندامهای مختلف بدن می شود. باید دانست که در 75% بیماران، علامت بیماری تنها بزرگ شدن غده لنفاوی بدون هیچ علامت دیگر است. از این رو، باید غدد لنفاوی بزرگ بدون درد، حساسیت و قرمزی که مدتی پایدار مانده باشد را جدی تلقی کرده، برای درمان آن به پزشک مراجعه نمود.

تشخیص این بیماری با برداشت قطعه ای از غده غیر طبیعی و بررسی ساختمان سلولهای تشکیل دهنده آن با استفاده از میکروسکوپ انجام می شود.  درمان این بیماری با شیمی درمانی ترکیبی از چند دارو، اشعه درمانی یا ترکیب آنها انجام شده، تقریبا در 90% موارد سبب شفای کامل بیمار می شود.

لنفوم غیرهوچکین

این بیماری مجموعه ای از حدود 35 بیماری مختلف را تشکیل می دهد که همگی حاصل بدخیم شدن لنفوسیتهای طبیعی هستند. لنفومهای غیرهوچکین بر اساس اینکه از لنفوسیتهای B یا T منشاء گرفته باشند، به دو دسته بزرگ تقسیم می شوند. در این گروهها، از بیماریهای به شدت تهاجمی و به سرعت کشنده تا بیماریهای دارای سیر کند چندین ساله دیده می شود. سیر طبیعی لنفوم غیر هوچکین از لنفوم هوچکین کمتر قابل پیش بینی است و این بیماری می تواند با سهولت بیشتری به نواحی خارج از غدد لنفی تهاجم یابد.

علائم اولیه لنفومهای غیر هوچکین مشابه لنفوم هوچکین با بزرگی غدد لنفاوی در نقاط مختلف بدن یا درگیری بعضی از اندامهای غیر از سیستم لنفاوی (درگیری مغز، پستان، بیضه،…) است. با پیشرفت بیماری، ارگانهای متفاوتی ممکن است درگیری پیدا کنند. تشخیص این بیماری نیز با بررسی میکروسکوپی قطعات بافت غیر طبیعی صورت می گیرد. درمان این طیف بیماریها نیز با ترکیبی از شیمی درمانی، اشعه درمانی یا هر دوی آنها صورت می گیرد. باید دانست که عاقبت لنفومهای غیر هوچکین به خوبی لنفوم هوچکین نیست اگرچه که هریک از انواع این بیماری دارای پاسخ به درمان و سیر متفاوتی از سایرین است.

تغذيه در سرطان غدد لنفاوی( لنفوم)

افراد مبتلا به لنفوم معمولاً به انرژی بیشتری نیاز دارند. نیاز به انرژی ممکن است در طی درمان لنفوم بوسیله شیمی درمانی و یا در صورت وجود عفونت و درجه حرارت بالای بدن ،افزایش یابد.

منابع مفید جهت تامین انرژی شامل غذاهای نشاسته ای، انواع کیک، بیسکوئیت، سیب زمینی، برنج، کره، خامه و ماکارونی است.

در ضمن پروتئین برای سالم نگه داشتن و ساختن ماهیچه ها و سلول ها لازم می باشد. بسیاری از بیماران مبتلا به لنفوم نیاز به پروتئین زیاد دارند . منابع غنی جهت تامین پروتئین شامل گوشت قرمز، مرغ ،ماهی، شیر ، پنیر، ماست ، تخم مرغ، آجیل( مغزها ) و حبوبات است.

ویتامین ها و مواد معدنی اگر به مقدار زیاد دریافت شوند می توانند مضر باشند.

ویتامین ها و مواد معدنی برای حفظ سلامتی بدن لازم می باشند. در طول بیماری نیاز به برخی ویتامین ها و مواد معدنی ممکن است افزایش یابد. ویتامین ها و مواد معدنی اگر به مقدار زیاد دریافت شوند می توانند مضر باشند. بیمار باید مکمل ویتامین و املاح را تحت نظر پزشک مصرف کند ، زیرا برخی افراد به مکمل ها (داروها) واکنش نشان می دهند.

تحقیقات نشان می دهد بیمارانی که خوب تغذیه می شوند، دوزهای بالاتر شیمی درمانی را بهتر تحمل می کنند و افراد مبتلا به سوء تغذیه زودتر خسته می شوند.
درمان و بخصوص شیمی درمانی در بیمارانی که دارای تغذیه کافی و مناسب هستند، بهتر جواب می دهد. با استفاده از رژیم پرکالری و پرپروتئین ،افراد مبتلا به این بیماری بهتر می توانند وزن از دست رفته خود را جبران کنند.

برای افزایش دریافت انرژی باید موارد زیر را در نظر داشت :

1- مصرف میان وعده بین وعده های اصلی ، مثل بیسکوئیت، سیب زمینی (چیپس)، نان سوخاری
2- مصرف شیر و ماست پرچرب
3- مصرف بیشتر کره و مارگارین
4- استفاده از غذاهای سرخ شده اگر قابل تحمل هستند.
5- مصرف بیشتر سس مایونز و سایر سس های پرچرب در تهیه ساندویچ ها و سالادها
6- استفاده بیشتر از پنیر پیتزا در تهیه پیتزا و سایر غذاها
7- مصرف بیشتر عسل ، شکر، نوشیدنی ها، میوه ها و دسرها

عوارض جانبی شیمی درمانی مثل کاهش اشتها، زخم دهان، تهوع و تغییر حس چشایی ممکن است توانایی افراد را در خوردن و آشامیدن تحت تاثیر قرار دهد.

راه حل هایی را برای رفع هر یک از این مشکلات بیان می کنیم :

کاهش اشتها:

برای افزایش اشتها باید وعده های غذایی با حجم کم ولی دفعات زیاد وهمچنین نوشیدنی های مغذی مصرف شوند. همچنین می توانید از پزشک معالجتان در خواست کنید که قرص های افزایش دهنده اشتها برایتان تجویز کند.

تهوع :

برای از بین بردن این حالت، مصرف غذاهای خشک و ساده، نوشیدنی های مغذی ، نوشیدنی ها و بیسکوئیت های زنجبیلی ،توصیه می شود.

احساس سیری سریع:

برای اینکه این حالت به بیماران مبتلا به لنفوم دست ندهد، مصرف وعده های غذایی با حجم کم ولی دفعات زیاد ، عدم مصرف نوشیدنی به هنگام خوردن غذا ( می توانید نوشیدنی را 30 دقیقه قبل یا 1 ساعت بعد از غذا بنوشید) توصیه می شود.

زخم دهان :

یکی از جمله مشکلاتی که این بیماران با آن روبرو هستند،زخم دهان است. لذا برای جلوگیری از بروز این امر باید، رژیم نرم و مایع مصرف شود. از مصرف غذاهای سفت و تند پرهیز شود. از نی برای نوشیدن استفاده شود. همچنین از پزشک داروهایی برای مراقبت دهان تقاضا شود.

تغییرات حس چشایی :

بیماران مبتلا به لنفوم،معمولا با تغییر حس چشائی روبرو هستند،برای رفع این مشکل باید این بیماران دندان های خود را به طور مرتب مسواک کنند. از دهان شویه های تجویز شده استفاده کنند. و همچنین ازغذاهایی که مزه خوبی دارند استفاده کنند.

اسهال :

این افراد برای درمان اسهال، تحت نظر پزشک می توانند ازداروی ضد اسهال استفاده کنند. برخی مواقع مصرف رژیم کم فیبر ممکن است کمک کند. اگر اسهال بدلیل اشعه درمانی باشد ، مصرف رژیم کم چرب ممکن است موثر باشد.

یبوست:

افزایش مصرف مایعات و رژیم حاوی فیبر بالا به درمان یبوست کمک می کند.همچنین با نظر پزشک از داروهای ملین استفاده شود.

تذكر مهم:

افرادی که شیمی درمانی می شوند و سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف می باشد ، باید از مصرف شیر و محصولات لبنی پاستوریزه نشده مانند تخم مرغ خام، تخم مرغی که کم پخته شده، مغز، ماهی خام یا ماهی نیمه پخته شده خودداری نمایند.

گردآوري : گروه هفت گنج