علائم وسواس فکری

شاید در بخشی از زندگی همه ما با ترس‌ها و افکار منفی مواجه شده باشیم. ترس‌ها و افکار منفی گاهی به‌شدت بازدارنده هستند و فرد را از انجام برخی اعمال خطرآفرین حفظ کنند. درصورتی‌که این افکار شکلی مزمن به خود بگیرد و باعث انجام برخی رفتارهای تکراری در طول روز شود، فرد به بیماری وسواس فکری (OCD) مبتلا شده است. این بیماری تأثیر مستقیم بر کیفیت و نحوه زندگی فرد دارد. با شناخت علائم وسواس فکری و علل ابتلاء به آن راه‌های بیشتری برای درمان می‌توان به فرد پیشنهاد کرد. با ما همراه باشید که با این بیماری و علائم آن بیشتر آشنا شوید.تا زمن شناخت این موارد در صورت نیاز به کلینیک روانپزشکی مراجعه کنید

شرح مختصری از بیماری وسواس فکری

به گفته روانپزشکان کلینیک مغز و اعصاب طبیب  ، بیماری وسواس فکری یک بیماری مزمن و طولانی‌مدت است. افراد مبتلاء به این بیماری با افکاری غیرقابل‌کنترل و تکرارشونده درگیر هستند که این افراد علل اکثر رفتاری‌های اجباری و تکرارشونده در آن‌ها است. تمامی افکار، اعمال و واکنش‌های افراد مبتلاء به این بیماری در 3 چیز خلاصه می‌شود که به شرح زیر است:

• شروع وسواس فکری: در این مرحله فکر، تصویر یا تمایلی ناخواسته که اغلب ناراحت‌کننده و مزاحم است به‌صورت مکرر وارد ذهن این افراد می‌شود.
• شروع احساسات: با ورود این افکار مزاحم فرد احساس اضطراب و پریشانی شدیدی می‌کند.
• اجبار به انجام کاری: درنتیجه اضطراب و پریشانی که فرد حس می‌کند، یک‌راه حل تکراری در ذهن او برای رفع این حالت تداعی می‌شود. فرد مبتلا به وسواس ناخودآگاه به سراغ انجام آن کار می‌رود.

به خاطر داشته باشید رفتار اجباری به‌صورت موقت احساس اضطراب و تشویش را از فرد دور می‌کند، اما این افکار مزاحم مجدداً به زودی به سراغ فرد می‌آیند. این افکار مزاحم باعث بروز این چرخه مزمن می‌شوند. علائم وسواس فکری در برخی افراد بدین‌صورت است که تنها افکار وسواسی دارند و برخی دیگر تنها اجبار، اما اغلب هردو مورد را باهم تجربه می‌کنند.

علائم وسواس فکری کدام است؟

علائم وسواس فکری معمولاً به‌یک‌باره نمود پیدا نمی‌کند، بلکه این علائم کم‌کم شروع می‌شود. شاید این رفتارها و افکار در مراحل ابتدایی بیماری بسیار عادی به نظر برسد، اما با پیشرفت آن تمامی زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اغلب افراد به‌صورت قابل‌توجهی بعد از یک بحران بزرگ در زندگی بیماری‌شان پیشرفت کرده است. علائم وسواس فکری شامل دو گروه از علائم است که علائم وسواسی (که ناشی از ورود افکار منفی به ذهن است) و علائم اجباری (رفتارهایی برای کنترل استرس و اضطراب) را شامل می‌شود. در ادامه به توضیح هرکدام از این علائم می‌پردازیم.

علائم وسواس فکری از نوع وسواسی

در حالت کلی وسواس، فکر یا ترس غیرقابل‌کنترلی است که باعث اضطراب و استرس شدید در فرد می‌شود. این افکار به‌اجبار فرد را وارد به انجام کاری می‌کند که برای مدتی تأثیر افکار منفی را کاهش می‌دهد. وسواس‌های رایج به شرح زیر است.

• ترس از میکروب و کثیفی: این افراد از لمس وسایل عمومی یا چیزهایی که دیگران به آن دست‌زده‌اند وحشت دارند. همیشه فاصله خود را با دیگر افراد رعایت می‌کنند و کم پیش می‌آید که مایل به در آغوش کشیدن دیگران باشند.
• مشکوک بودن دائمی: این افراد همیشه نگران این هستند که آیا چراغ‌ها را خاموش کرده‌اند؟ آیا شیر گاز را بسته‌اند؟ آیا در ماشین را قفل کرده‌اند؟ و سؤال‌هایی تکراری را از شما می‌پرسند.
• نیاز شدید به منظم بودن: اگر اجسام به‌درستی سر جای خود قرار نگرفته باشد این افراد را دچار تشویش می‌کند. اگر بدون اینکه همه‌چیز را در سر جای خود و منظم قرار دهند از آن مکان خارج شوند، دچار تشویش و استرس زیادی می‌شوند.
• ترس از صدمه زدن به خود یا افراد دیگر: اغلب این افراد نگران‌اند که مبادا با رفتارها یا کارهایی که می‌کنند به دیگران آسیب بزنند.
• نگرانی دائمی از اشتباه کردن: از علائم وسواس فکری این گروه این است که به‌صورت دائمی نگران‌اند که کار و عملی که دارند انجام می‌دهند اشتباه باشد.
• خجالت‌زده‌های همیشگی: این افراد همیشه نگران این هستند که مبادا در اجتماع رفتاری ناشایست از آن‌ها سر بزند.
• افکار شیطانی یا خصمانه: نگرانی دائمی ذهنی این افراد شرکت داشتن خود یا یکی از آشنایان در سناریوهای جنسی نگران‌کننده، عقاید منحرف از مذهب و انجام رفتاری‌های غیرانسانی قرار بگیرند.

علائم وسواس فکری از نوع رفتاری‌های اجباری

رفتارهای اجباری ناشی از نیاز به رفع افکار منفی و تشویش کننده است، پس این رفتاری هم سو با افکار از فرد بروز می‌کند. همه رفتارهای اجباری مضامین و علائم مشترکی نسبت به افکار وسواسی دارند. این رفتارها به شرح زیر است:

• شست‌وشو و نظافت دائمی: در راستای افکار ترس از کثیفی این افراد به‌صورت دائم در حال شستن دست‌ها و تمامی وسایلی که قرار است به آن دست بزنند هستند.
• رفع شک‌ها و نگرانی‌ها: از علائم وسواس فکری افرادی که همیشه مشکوک هستند این است که بار‌ها و بار‌ها چک می‌کنند که آیا تمامی چراغ‌ها را خاموش کرده‌اند یا خیر؟ شیر گاز را بسته‌اند؟ و تمامی رفتاری‌هایی از این قبیل را انجام می‌دهند.
• منظم بودن به‌صورت آزاردهنده: این افراد به‌صورت وسواسی میل به منظم بودن دارند به همین دلیل درجاهایی که نظم کافی نداشته باشد دچار تشویش می‌شوند و مکانی که در آن زندگی می‌کنند نیز بسیار منظم است.
• شمردن اعداد: در برخی موارد عکس‌العمل‌های رفتاری تناسبی با افکار منفی ندارد، اما به آرام شدن علائم آن کمک می‌کند. مثلاً برخی افراد عادت دارند که به‌صورت تکراری و بلندبلند به شمارش اعداد بپردازند.
• وسواس منظم بودن به‌صورت اختصاصی: علائم وسواس فکری در این افراد به صورتی است که تمامی کارها، رفتارها و حتی اجسام باید از روند و نظم فکری آن‌ها پیروی کند. به‌طور مثال این افراد اگر ببینند که محیطی مطابق بانظم فکری آن‌ها چیده نشده ممکن است دست‌به‌کار شوند و دکوراسیون را تغییر دهند. همه‌چیز در ذهن آن‌ها باید نظم داشته باشد.
• رفتارهای احتکار گونه: این افراد توانایی مقابله با خرید کردن را ندارند، محیطی که در آن زندگی می‌کنند مملو از چیزهای خریده شده و بدون استفاده است. اغلب ماهیت خرید کردن به‌عنوان رفتار اجباری تلقی می‌شوند و اجناس خریداری‌شده تأثیری بر کاهش افکار منفی و وسواسی ندارند.

جمع‌بندی

بیماری‌های مختلفی می‌تواند سلامت روح و روان فرد را تهدید کند. یکی از این بیماری‌ها وسواس فکری است. این بیماری به‌صورت غیرقابل‌کنترلی زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اغلب افراد در مراحل اولیه بیماری متوجه ابتلا به آن نمی‌شوند. در این مقاله به معرفی علائم وسواس فکری پرداختیم. درصورتی‌که هرکدام از علائم گفته‌شده را در خود یا یکی از اطرافیان مشاهده کردید، بهتر است برای مشاوره نزد درمانگر بروید.