کمبود هر ویتامین و ماده معدنی چه عوارضی به دنبال دارد؟

بدن به بسیاری از ویتامین ها و مواد معدنی مختلف نیاز دارد که هم برای رشد بدن و هم برای جلوگیری از بیماری ها بسیار مهم است. از این ویتامین ها و مواد معدنی غالباً به عنوان ریز مغذی ها یاد می شود. آنها به طور طبیعی در بدن تولید نمی شوند، بنابراین شما باید آنها را از رژیم غذایی خود دریافت کنید.

کمبود تغذیه زمانی اتفاق می افتد که بدن مقدار لازم ماده مغذی را جذب یا از بدن دریافت نمی کند. کمبودها می تواند منجر به انواع مشکلات سلامتی شود. این موارد می تواند شامل مشکلات هضم، اختلالات پوستی، توقف در رشد استخوان و حتی زوال عقل باشد.

مقدار هر ماده مغذی که باید مصرف کنید به سن شما بستگی دارد. در ایالات متحده، بسیاری از غذاهایی که در فروشگاه های مواد غذایی خریداری می کنید – مانند غلات، نان و شیر – با مواد مغذی غنی شده برای جلوگیری از کمبود مواد مغذی مورد نیاز هستند.

اما گاهی اوقات بدن شما حتی در صورت مصرف برخی از مواد مغذی قادر به جذب آن نیست. پس کمبود هر یک از مواد مغذی مورد نیاز بدن شما امکان پذیر است.

به مطالعه ادامه دهید تا با برخی از کمبودهای رایج تغذیه ای، علائم و چگونگی جلوگیری از آنها آشنا شوید.

کمبود آهن

گسترده ترین کمبود تغذیه ای در سراسر جهان کمبود آهن است. کمبود آهن می تواند منجر به کم خونی شود. این یک اختلال خونی است که باعث خستگی، ضعف و دیگر علائم می شود.

آهن در غذاهایی مانند سبزیجات با برگ تیره، گوشت قرمز و زرده تخم مرغ یافت می شود. این به بدن شما کمک می کند سلول های قرمز خون ایجاد کند. هنگامی که دچار کمبود آهن هستید، بدن شما سلول های قرمز خون کمتری تولید می کند. گلبول های قرمز تولید شده از سلول های سالم خون کوچکتر و کم رنگ تر هستند. همچنین در رساندن اکسیژن به بافت ها و اندام های شما کارآیی کمتری دارند.

طبق منبع معتبر سازمان بهداشت جهانی (WHO)، بیش از 30 درصد از جمعیت جهان کم خون هستند. بسیاری از این افراد به دلیل کمبود آهن کم خون هستند.

در حقیقت، این تنها کمبود تغذیه ای است که هم در کشورهای در حال توسعه و هم در کشورهای صنعتی شیوع دارد. کم خونی فقر آهن افراد زیادی را تحت تأثیر قرار می دهد به طوری که اکنون به طور گسترده به عنوان یک اپیدمی بهداشت عمومی شناخته شده است.

کمبود ویتامین A

ویتامین A گروهی از مواد مغذی است که برای سلامت چشم و عملکرد و بهداشت باروری در مردان و زنان بسیار مهم است. این ماده همچنین در تقویت سیستم ایمنی بدن در برابر عفونت ها نقش دارد.

کمبود ویتامین A علت اصلی نابینایی قابل پیشگیری در کودکان است. در زنان باردار با کمبود ویتامین A نیز میزان مرگ و میر مادران بالاتر است.

بتا کاروتن یک ماده مغذی است که به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل می کند. در محصولاتی به رنگ  قرمز، نارنجی، زرد و سبز تیره یافت می شود. بتا کاروتن در صورت نیاز می تواند در بدن به ویتامین A تبدیل شود.

برای نوزادان تازه متولد شده، بهترین منبع ویتامین A شیر مادر است. برای هر کس دیگری، خوردن غذاهای زیاد با ویتامین A مهم است. این موارد عبارتند از:

• شیر
• تخم مرغ
• سبزیجات سبز تیره، مانند سبزی خوردن، کلم بروکلی و اسفناج
• سبزیجات نارنجی، مانند هویج، سیب زمینی شیرین و کدو تنبل
• میوه های زرد مایل به قرمز، مانند زردآلو، پاپایا، هلو و گوجه فرنگی

کمبود تیامین (ویتامین B-1)

کمبود تغذیه ای رایج دیگری با تیامین رخ می دهد که به آن ویتامین B-1 نیز می گویند. تیامین قسمت مهمی از سیستم عصبی شماست. همچنین به بدن شما کمک می کند تا کربوهیدرات ها را به عنوان بخشی از متابولیسم به انرژی تبدیل کند.

کمبود تیامین می تواند منجر به موارد زیر شود:

• کاهش وزن
• خستگی
• گیجی
• از دست دادن حافظه کوتاه مدت

کمبود تیامین همچنین می تواند منجر به آسیب عصبی و عضلانی شود و قلب را تحت تأثیر قرار دهد.

در ایالات متحده، کمبود تیامین اغلب در افرادی که بیش از حد از الکل استفاده می کنند، دیده می شود. الکل توانایی بدن در جذب تیامین، ذخیره تیامین در کبد و تبدیل تیامین به شکل قابل استفاده را کاهش می دهد. کمبود تیامین یک علت شایع سندرم ورنیکه-کورساکوف است. این نوعی زوال عقل است.

بسیاری از غلات صبحانه و محصولات دانه ای در ایالات متحده با تیامین غنی شده اند. سایر منابع خوب تیامین عبارتند از:

• تخم مرغ
• حبوبات
• آجیل
• دانه
• جوانه گندم
• گوشت خوک

کمبود نیاسین (ویتامین B-3)

نیاسین ماده معدنی دیگری است که به بدن کمک می کند مواد غذایی را به انرژی تبدیل کند. همچنین به عنوان ویتامین B-3 شناخته می شود.

کمبود شدید نیاسین اغلب به عنوان پلاگر شناخته می شود. نیاسین در اکثر پروتئین های حیوانی و همچنین در بادام زمینی یافت می شود. در نتیجه، این وضعیت در کشورهای صنعتی یا جوامع گوشت خوار نادر است.

علائم پلاگر شامل اسهال، زوال عقل و اختلالات پوستی است. معمولاً می توانید با یک رژیم غذایی متعادل و مکمل های ویتامین B-3 آن را درمان کنید.

کمبود فولات (ویتامین B-9)

ویتامین B-9 به بدن کمک می کند سلول های قرمز خون ایجاد کرده و DNA تولید کند. اغلب به آن فولات گفته می شود. فولات همچنین به رشد مغز و عملکرد سیستم عصبی کمک می کند.

فولات به ویژه برای رشد جنین مهم است. این نقش مهمی در شکل گیری مغز و نخاع کودک در حال رشد دارد. کمبود فولات می تواند منجر به نقص شدید هنگام تولد، مشکلات رشد یا کم خونی شود.

فولات را می توانید در غذاهای زیر پیدا کنید:

• لوبیا و عدس
• میوه های خانواده مرکبات
• سبزیجات سبز برگ
• مارچوبه
• گوشت هایی مانند مرغ و گوشت خوک
• صدف
• محصولات غلات غنی شده
• غلات کامل

در حالی که لوبیا می تواند مقدار زیادی فولات ارائه کند، محتوای فولات موجود در کنسرو لوبیا تقریباً نیمی از آنچه لوبیای پخته و خشک ارائه می دهد است.

بیشتر افراد در ایالات متحده به اندازه کافی فولات دریافت می کنند اما زنان باردار و زنان در سنین باروری گاهی برای بارداری سالم فولات کافی مصرف نمی کنند.

موسسه ملی بهداشت (NIH) برای جلوگیری از نقایص مادرزادی توصیه می کند زنان باردار یا آنهایی که می خواهند باردار شوند هر روز حداکثر 400 میکروگرم اسید فولیک مصرف کنند یعنی بیش از فولاتی که به طور طبیعی از غذا می گیرند.

همچنین تحقیقاتی نشان داده است که برخی از افراد جهش های ژنتیکی دارند که از متیل شدن فولات در بدن آنها یا تبدیل آن به شکلی که بدن می تواند استفاده کند، جلوگیری می کنند. در این موارد، گرچه مصرف فولات ممکن است کافی باشد اما ممکن است برای جلوگیری از کمبود، مکمل فولات متیله شده لازم باشد.

کمبود کوبالامین (ویتامین B-12)

ویتامین B-12 یک ویتامین B است که وظیفه کمک به بدن در ساختن گلبول های قرمز خون کافی را دارد. کمبود این ویتامین در میان افراد زیر دیده می شود:

• وگان هستند.
• جراحی معده انجام داده اند.
• بالای 60 سال سن دارند.
• دیابت داشته و متفورمین (گلوکوفاژ) مصرف می کنند.
• سابقه طولانی استفاده از ضد اسید دارند.
• فاقد فاکتور داخلی است.

فاکتور ذاتی پروتئینی است که توسط سلول های معده ترشح می شود. به B-12 متصل شده و آن را به روده کوچک می برد تا جذب شود. این روشی است که بدن قادر به جذب و استفاده از B-12 است.

مصرف کافی کلسیم در وعده های غذایی برای فاکتور ذاتی برای کمک به جذب B-12 در روده کوچک لازم است.

کمبود این ویتامین ممکن است باعث کم خونی مخرب شود. این نوعی کم خونی است که به دلیل کاهش توانایی جذب موثر B-12 ایجاد می شود. کم خونی بدبختانه بیشتر در افراد مبتلا به اختلالات خود ایمنی و بیماری های التهابی یا گوارشی دیده می شود.

علائم کمبود ویتامین B-12 شامل موارد زیر است:

• خستگی و ضعف در اندام ها
• سرگیجه
• تنگی نفس
• کاهش وزن
• حالت تهوع یا اشتهای ضعیف
• زخم، قرمزی یا تورم زبان
• پوست رنگ پریده یا زردرنگ

کمبود ویتامین B-12 که برای مدت طولانی درمان نشود، ممکن است صدمات جبران ناپذیری به سیستم عصبی وارد کند. علائم شدیدتر عبارتند از:

• مشکل در راه رفتن
• ضعف عضلانی
• تحریک پذیری
• زوال عقل
• افسردگی
• از دست دادن حافظه

پزشک می تواند انواع آزمایش خون را برای بررسی کمبود ویتامین B-12 تجویز کند. آزمایش خون می تواند موارد زیر را بررسی کند:

• سطح ویتامین B-12
• اسید متیل مالونیک
• آنتی بادی های فامتور داخلی

درمان ممکن است به روش های مختلفی از جمله موارد زیر کمک کند:

• افزایش منابع ویتامین B-12 در رژیم غذایی
• مصرف مکمل های ویتامین B-12
• تزریق ویتامین B-12
• انتقال خون

ویتامین B-12 معمولاً در گوشت قرمز و محصولات حیوانی یافت می شود. منابع گیاهی شامل شیرهای گیاهی غنی شده و مخمر غذایی است.

کمبود ویتامین D

طبق داده های دانشکده بهداشت عمومی هاروارد، حدود 1 میلیارد نفر در سراسر جهان ویتامین D کافی دریافت نمی کنند. افراد با رنگ پوست تیره در معرض خطر کمبود ویتامین D هستند.

ویتامین D برای سلامت استخوان ها ضروری است. این به بدن کمک می کند تا سطح کلسیم مناسب را به منظور تنظیم رشد دندان ها و استخوان ها حفظ کند. کمبود این ماده مغذی می تواند منجر به توقف یا ضعف در رشد استخوان شود. پوکی استخوان، ناشی از کمبود کلسیم و ویتامین D، می تواند منجر به استخوان های متخلخل و شکننده شود که به راحتی خرد می شوند.

ویتامین D فقط در چند ماده غذایی به طور طبیعی یافت می شود. غذاهای دارای ویتامین D عبارتند از:

• روغن جگر ماهی
• ماهی چرب
• قارچ
• زرده تخم مرغ
• جگر

بسیاری از محصولات لبنی و شیرهای گیاهی در ایالات متحده با ویتامین D غنی شده اند.

بهترین منبع ویتامین D نور خورشید است. برخی تحقیقات نشان می دهد که 5 تا 30 دقیقه در معرض آفتاب ظهر به طور روزانه دو بار در صورت، بازوها، گردن یا پشت می تواند ویتامین D کافی برای شما فراهم کند.

اگرچه توصیه می شود، ضد آفتاب بزنید که مانع جذب ویتامین D از نور خورشید از طریق پوست می شود. برای جذب مطلوب ویتامین D قبل از ضد آفتاب به کل بدن چند دقیقه در آفتاب باشید.

کمبود کلسیم

کلسیم به بدن شما کمک می کند تا استخوان ها و دندان های قوی داشته باشید. همچنین به قلب، اعصاب و ماهیچه های شما کمک می کند همانطور که باید کار کنند.

کمبود کلسیم اغلب علائمش را نشان نمی دهد اما با گذشت زمان می تواند منجر به مشکلات جدی در سلامتی شود. اگر کلسیم کافی مصرف نمی کنید، بدن شما ممکن است از کلسیم استخوان های شما استفاده کند. این منجر به از دست دادن استخوان می شود.

در حالی که برخی از متخصصان بر این باورند که کمبود کلسیم ممکن است مربوط به کمبود توده استخوان و ضعیف شدن استخوان ها به دلیل پوکی استخوان باشد اما این موضوع بسیار مورد بحث است. طبق منبع WHOTrusted، شواهد از اهمیت کلسیم با ویتامین D برای سلامت استخوان در جمعیت های مسن تر پشتیبانی می کنند. شواهد برای جمعیت جوانتر ضعیف تر است.

تحقیقات مطالعه جمعیت توسط WHO همچنین نشان می دهد که کشورهایی که مردمش میزان کلسیم کمتری دارند، میزان بالایی از بیماری های استخوانی ندارند. اما در کشورهایی با مصرف کلسیم بالاتر، شکستگی مفصل ران بیشتر است. در این کشورها، مانند ایالات متحده، مصرف زیاد پروتئین و عدم ورزش می تواند به وضعیت کلسیم ضعیف و سلامت استخوان کمک کند.

کمبود کلسیم می تواند منجر به تشنج و ریتم غیر طبیعی قلب شود. اینها حتی می توانند زندگی را تهدید کنند. زنان یائسه به دلیل تغییر هورمون ها، دچار کاهش توده استخوان می شوند و در جذب کلسیم مشکل بیشتری دارند.

بهترین منابع کلسیم:

• محصولات لبنی، مانند شیر، ماست و پنیر
• توفو غنی شده با کلسیم
• ماهی کوچک با استخوان

سبزیجاتی مانند کلم کیل و کلم بروکلی نیز دارای کلسیم هستند. بسیاری از غلات هم غنی از کلسیم هستند.

چه عواملی باعث کمبودهای تغذیه ای می شوند؟

از دلایل اصلی کمبودهای تغذیه ای می توان به رژیم غذایی نامناسب و فاقد مواد مغذی ضروری، بیماری یا دارویی که جذب آن را مختل می کند یا هر دو اشاره کرد. بدن قادر است برخی از مواد مغذی را ذخیره کند، بنابراین ممکن است کمبودی تا زمانی که بدن مدتی از مواد مغذی دور نماند، احساس نشود.

تعدادی از بیماری ها و مشکلات می توانند منجر به کمبود آهن شوند. این شامل موارد زیر می شود:

• سرطان روده بزرگ
• فلور روده ناموزون
• بیماری کرون
• بیماری سلیاک

اگر بدن آهن را به سمت جنین سوق دهد، بارداری همچنین می تواند باعث کمبود آهن شود.

محققان ارتباطی بین جراحی چاقی که باعث کاهش اندازه معده برای دستیابی به کاهش وزن و کمبود تغذیه می شود، یافته اند.

افرادی که کاندید جراحی چاقی هستند ممکن است به دلیل رژیم غذایی نامناسب از قبل کمبود مواد مغذی داشته باشند. قبل و بعد از جراحی با پزشک و متخصص تغذیه خود صحبت کنید تا یک برنامه غذایی کامل تنظیم کنید.

علائم کمبود تغذیه چیست؟

علائم کمبود تغذیه بستگی به این دارد که بدن کدام ماده غذایی را کم دارد. با این حال، برخی علائم عمومی وجود دارد که ممکن است تجربه کنید. این موارد می تواند شامل موارد زیر باشد:

• رنگ پریدگی پوست
• خستگی
• ضعف
• مشکل تنفس
• هوس های غذایی غیرمعمول
• ریزش مو
• دوران و سبکی سر
• یبوست
• خواب آلودگی
• تپش قلب
• احساس ضعف یا غش کردن
• افسردگی
• سوزن سوزن شدن و بی حسی مفاصل
• مشکلات قاعدگی، مانند از دست رفتن دوره های قاعدگی یا چرخه های بسیار سنگین
• تمرکز ضعیف

ممکن است همه این علائم یا فقط گروههایی از آنها را نشان دهید.

با گذشت زمان، بیشتر افراد با علائم سازگار می شوند. این می تواند باعث شود که بیماری تشخیص داده نشود. در صورت تجربه طولانی مدت خستگی، ضعف یا تمرکز ضعیف، با پزشک خود معاینه کنید. این علائم می تواند نشانه آغاز کمبود جدی باشد.

چگونه کمبودهای تغذیه ای تشخیص داده می شوند؟

اگر مشکوک به کمبود تغذیه ای باشید، پزشک در مورد رژیم و عادت های غذایی شما با شما صحبت خواهد کرد. آنها از شما می پرسند چه علائمی را تجربه می کنید. اگر دوره های یبوست یا اسهال را تجربه کرده اید یا خون در مدفوع شما وجود دارد، حتماً ذکر کنید.

کمبود تغذیه ای شما همچنین ممکن است در طی آزمایشات معمول خون، از جمله (CBC)، تشخیص داده شود. پزشکان اغلب کم خونی را تشخیص می دهند.

کمبودهای غذایی چگونه درمان می شوند؟

درمان کمبود تغذیه به نوع و شدت کمبود بستگی دارد. پزشک شما می فهمد که این کمبود چقدر شدید است و همچنین احتمال مشکلات طولانی مدت ناشی از کمبود مواد مغذی را دارد.

قبل از تصمیم گیری در مورد برنامه درمانی، آنها ممکن است آزمایش بیشتری را برای بررسی اینکه آیا آسیب دیگری وجود دارد، سفارش دهند. علائم معمولاً در صورت رعایت رژیم غذایی صحیح یا تکمیل مواد مغذی کم رنگ می شوند.

تغییرات رژیم غذایی

یک پزشک ممکن است به شما توصیه کند که در صورت کمبود جزئی، عادت های غذایی خود را تغییر دهید. به عنوان مثال، افرادی که دچار کم خونی فقر آهن هستند باید گوشت، تخم مرغ ، گوشت ماکیان تیره، سبزیجات و حبوبات بیشتری در رژیم غذایی خود داشته باشند.

در صورت شدیدتر بودن نقص، پزشک ممکن است شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد. هنگامی که با متخصص تغذیه ملاقات می کنید، دفتر تغذیه خود را مرور کرده و تغییراتی را که باید ایجاد کنید شناسایی می کنید.

به طور معمول، شما به طور منظم با متخصص تغذیه خود ملاقات خواهید کرد. در نهایت، ممکن است آزمایش خون انجام دهید تا تأیید شود که دیگر کمبود ندارید.

مکمل

دستورالعمل های رسمی رژیم غذایی ایالات متحده با منبع معتبر توصیه می کند که بیشتر مواد مغذی خود را از غذا دریافت کنید. در برخی موارد، ممکن است لازم باشد از مکمل ها یا مولتی ویتامین استفاده کنید. همچنین ممکن است لازم باشد یک مکمل اضافی برای کمک به بدن در جذب مکمل ها مانند کلسیم و ویتامین D با هم استفاده شود.

دفعات و دوز مصرف یک مکمل بستگی به شدت کمبود آن دارد. پزشک یا متخصص تغذیه می تواند این موضوع را تعیین کند.

قبل از مصرف هرگونه مکمل غذایی با پزشک خود صحبت کنید.

تجویز تزریقی

در موارد بسیار شدید کمبود تغذیه ای بدن به داروهای خوراکی یا ویتامین ها پاسخ نمی دهد. ممکن است لازم باشد ماده مغذی به صورت تزریقی یا از طریق وریدها یا عضلات زده شود. این می تواند خطر عوارض جانبی اضافی را به همراه داشته باشد. این کار معمولاً در بیمارستان انجام می شود.

به عنوان مثال آهن تزریقی می تواند عوارض جانبی ایجاد کند که شامل موارد زیر است:

• لرز
• كمر درد
• سرگیجه
• تب
• درد عضلانی
• غش کردن

در موارد نادر، حتی می تواند باعث واکنش شدید آلرژیک شود.

به محض اینکه شما تحت درمان قرار گرفتید، پزشک برای انجام موفقیت آمیز آزمایش خون مجدد انجام می دهد. تا زمانی که دیگر دچار کمبود نشوید ممکن است لازم باشد برای قرار مکرراً در بیمارستان حضور پیدا کنید.

آیا کمبود تغذیه ای باعث مشکلات طولانی مدت می شود؟

هنگامی که دیگر کمبود ندارید، بیشتر مشکلات ناشی از کمبود تغذیه متوقف می شوند. اما در بعضی موارد ممکن است آسیب دائمی داشته باشد. این معمولاً فقط زمانی اتفاق می افتد که کمبود شدید باشد و مدت زمان طولانی ادامه داشته باشد.

به عنوان مثال، کمبود طولانی مدت تیامین می تواند با رشد کوتاه مدت یا افسردگی همراه باشد. کمبودهای تغذیه ای در کودکان می تواند جدی باشد و منجر به پیامدهای منفی سلامتی شود.

اگر علائمی را تجربه می کنید و نگران این هستید که مقدار کافی از ماده مغذی خاصی را به دست نمی آورید، با پزشک خود صحبت کنید. آنها می توانند رژیم شما را با شما در میان بگذارند و به شما کمک می کنند بفهمید آیا باید برخی تغییرات در رژیم غذایی ایجاد کنید یا مکمل ها را شروع کنید. اگر در حال حاضر پزشک مراقبت های اولیه ندارید، ابزار آنلاین می تواند به شما در یافتن پزشکی در منطقه تان کمک کند.

منبع:

healthline