عوارض جبران ناپذير آمپول دگزامتازون

دکتر رضا کریمی- ‌ فوق تخصص بیماری‌های غدد نوشت: یادم هست، در سال‌های دانشجویی استادان از مضرات کورتون بسیار می‌گفتند؛ عوارضی همچون پوکی استخوان، ضعیف شدن عضلات، ضعیف شدن سیستم ایمنی، چاقی و بسیاری مشکلات دیگر. بعد از فارغ‌التحصیلی، من و دیگر پزشکانی که سعی در ارائه خدمت علمی و صحیح داشتیم، بندرت از کورتون استفاده می‌کردیم ولی با کمال تعجب، پزشکانی را می‌دیدیم که برای هر درد ساده، آمپول دگزامتازون یا بتامتازون و قرص‌های پردنیزولون تجویز می‌کردند.

دردهای ساده‌ای مثل درد گلو، دندان و دردهای استخوانی که افراد مسن همه روزه با آن دست به گریبان هستند، با مصرف کورتون بهبود می‌یابند و هر روز به تعداد مشتریان این داروها افزوده می‌شود و مطب‌‌ها برای دریافت این داروها مملو از بیماران می‌شود. اکنون سؤال این است که آیا تزریق یک آمپول دگزا واقعا این همه عوارض دارد؟

واقعیت این است که یک دوز دگزا عوارض چندانی ندارد ولی بیشتر افراد بعد از بهبود، به طور مرتب سراغ این داروها می‌روند و هر ماه چندین بار از این آمپول‌ها استفاده می‌کنند.

داروهای گروه کورتیکواستروئید که در اصطلاح عموم به نام کورتون شناخته می‌شوند، در پزشکی امروز از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین داروها برای کاهش التهاب و کنترل بسیاری از بیماری‌های مزمن محسوب می‌شوند. درمان حمله آسم، درمان حساسیت شدید، کنترل التهاب در بیماری‌های روماتیسمی و خود ایمنی و کنترل صدها بیماری حاد و مزمن دیگر ازجمله کاربردهای این داروهاست. کورتون به شکل قرص‌های پردنیزولون، هیدروکورتیزون و دگزامتازون و به شکل آمپول هیدروکورتیزون، دگزامتازون و بتامتازون و نیز آمپول‌های تریامسینولون و متیل پردنیزولون برای تزریق داخل مفصل و رفع التهاب حاد وجود دارند. در سال‌های اخیر فرم‌های شیاف آن نیز به نام بودنوزید برای درمان التهاب روده بزرگ به بازار آمده است.

دگزامتازون، قوی‌ترین دارو و یکی از طولانی اثرترین انواع کورتون است. وقتی بیماری هر هفته یک آمپول دگزامتازون تزریق کند، تاثیر این دارو به طور مداوم در بدن او وجود دارد و عوارض طولانی‌مدت که ابتدا بر شمردم برای وی به وجود خواهد آمد. حتی با تزریق یک یا دو بار در ماه نیز چنین عوارضی ایجاد می‌شود.

صرف‌نظر از عوارض، وابستگی به کورتون مشکل مهم دیگری است که بر اثر استفاده به مدت حدود یک ماه از کورتون‌ها گریبانگیر بیمار می‌شود.

اما علت وابستگی به کورتون چیست؟ بدن انسان روزانه حدود 30 میلی گرم کورتیزول که کورتون درونی بدن است، تولید می‌کند. وقتی انسان با استرس جسمی و روحی مواجه می‌شود، میزان ترشح کورتون به موازات شدت استرس بیشتر می‌شود و گاهی تا ده برابر کورتون تولید می‌شود. در بیمارانی که به صورت طولانی کورتون را به شکل دارو وارد بدن خود می‌سازند، تولید کورتون درونی مختل می‌شود و به این ترتیب وقتی بیمار در معرض استرس‌ها و آسیب‌های جسمی و روحی قرار می‌گیرد، بدن او قادر به تولید کورتون اضافی نیست و دچار عوارضی مثل ضعف شدید، افت فشار خون و بی‌حالی می‌شود.