تفاوت MBA و DBA چیست و چه وجه تمایزاتی دارد؟

تفاوت MBA و DBA به اهداف، ساختار و فرصت‌های شغلی هر برنامه مرتبط است. MBA، یا کارشناسی ارشد مدیریت کسب‌وکار، بر آموزش مهارت‌های عملی و استراتژیک در حوزه مدیریت و کسب‌وکار تمرکز دارد و مناسب افرادی است که قصد دارند در سطوح مدیریت میانی و عملیاتی فعالیت کنند. فارغ‌التحصیلان MBA می‌توانند در پست‌هایی مانند مدیر بازاریابی، مدیر منابع انسانی، یا تحلیلگر مالی فعالیت کنند. این برنامه، مهارت‌هایی مانند رهبری، تصمیم‌گیری و شبکه‌سازی را تقویت می‌کند و بیشتر به بررسی و به‌کارگیری دانش موجود در حوزه مدیریت می‌پردازد.

MBA در مقطع تحصیلی آکادمیک معادل کارشناسی ارشد مدیریت کسب و کار، و در دوره پسادانشگاهی آن معادل دوره مدیریت عالی کسب و کار است. رشته MBA حدود 2 تا 3 سال بوده که در نهایت مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد مدیریت دریافت می‌شود. در حالی که دوره MBA یکساله بوده که در نهایت به دانشپذیران گواهینامه معتبر ارئه خواهد شد.

DBA مقطع تحصیلی ندارد و معادل دوره مدیریت حرفه‌ای کسب و کار است. DBA یا دوره دکتری حرفه‌ای مدیریت کسب‌وکار، یک دوره حرفه‌ای و پیشرفته در حوزه مدیریت کسب و کار است که فارغ‌التحصیلان آن معمولاً به دنبال پست‌های اجرایی در سطح C-suite مانند مدیر عامل (CEO)، مدیر مالی (CFO) و دیگر سطوح مدیریتی ارشد هستند. در DBA، دانشپذیران به انجام تحقیقات و آموزش‌های حرفه‌ای حوزه کسب‌وکار می‌پردازند، که اغلب به کاربرد و توسعه نوآوری‌های مدیریتی و رهبری کمک می‌کند. از آنجایی که بسیاری از داوطلبان DBA دارای تجربه حرفه‌ای قابل توجه و حتی مسلط به آموزش‌های MBA هستند، این برنامه بر گسترش دانش در سطحی بالاتر و تمرکز بر رهبری سازمانی تأکید دارد.

معرفی MBA و DBA

MBA و DBA هر دو از برنامه‌های آموزشی معتبر در حوزه مدیریت هستند، اما هدف و سطح آن‌ها متفاوت است.

– رشته MBA

رشته MBA یک مدرک تحصیلی در حوزه مدیریت و کسب‌وکار در مقطع کارشناسی ارشد است که به دانشجویان مهارت‌های لازم برای مدیریت و رهبری در دنیای تجارت را می‌آموزد. این رشته شامل آموزش مبانی سازمان و مدیریت مانند استراتژی کسب‌وکار، مدیریت مالی، بازاریابی، منابع انسانی و عملیات است. دانشجویان همچنین می‌توانند در زمینه‌های تخصصی‌تر مانند مدیریت استراتژی، تحلیل کسب‌وکار یا بازاریابی دیجیتال تمرکز کنند. با توجه به انعطاف‌پذیری و تنوع در برنامه‌ها، MBA به‌طور گسترده‌ای توسط مدیران اجرایی و حتی کارآفرینان برای بهبود فرصت‌های شغلی خود انتخاب می‌شود.

– دوره MBA

MBA مخفف (Master of Business Administration) یک برنامه آموزشی در حوزه مدیریت کسب و کار است. هدف دوره مدیریت کسب و کار توسعه مهارت‌های مدیریتی و رهبری در افراد است. این دوره به دانشجویان کمک می‌کند با مفاهیم مختلفی مانند برنامه‌ریزی استراتژیک، مدیریت منابع انسانی، مالی و بازاریابی آشنا شوند و توانایی‌های خود را در این زمینه‌ها تقویت کنند. MBA به‌ویژه برای مدیران، کارآفرینان و کسانی که به دنبال بهبود مهارت‌های خود در حوزه‌های کسب‌وکار هستند، مناسب است و می‌تواند راهی برای ارتقای شغلی یا راه‌اندازی یک کسب‌وکار موفق باشد.

– دوره DBA

ما رشته یا مقطع تحصیلی تحت عنوان DBA نداریم. DBA یا Doctorate of Business Administration یک دوره دکترای حرفه‌ای مدیریت کسب و کار و یک برنامه تحصیلی پیشرفته یکساله تلقی می‌شود و برای افرادی طراحی شده است که به‌دنبال ارتقا دانش و مهارت خود در زمینه مدیریت و رهبری هستند. این برنامه آموزشی به دانشجویان این امکان را خواهد داد تا به فهم عمیق‌ترین مطالب و تکنیک‌های مدیریتی دست یابند و توانایی تحلیل و ارزیابی مسائل پیچیده را بیاموزند.

این دوره برخلاف دکتری آکادمیک (PhD)، بر تحقیق بنیادی یا تئوری‌پردازی تأکید ندارد و در عوض، به افراد کمک می‌کند تا مهارت‌های خود را در سطوح اجرایی و مدیریتی ارتقا دهند. فارغ‌التحصیلان DBA گواهینامه آموزشی دریافت می‌کنند که به آنها امکان می‌دهد در موقعیت‌های رهبری سطح بالا مانند مدیران اجرایی (C-suite) مشغول به کار شوند، اما این برنامه معمولاً شامل مدرک تحقیقاتی مشابه PhD نمی‌شود.

وجه تمایز مباحث آموزشی در  MBA و DBA

در ادامه جدولی از مباحث آموزشی این دو رشته قرار گرفته است.

دروس رشته MBA:

جدول دروس و مباحث آموزشی رشته MBA یا کارشناسی ارشد مدیریت کسب‌وکار:

دروس دوره MBA:

جدول دروس و مباحث آموزشی دوره MBA یا دوره مدیریت عالی کسب و کار:

• اصول و فنون مذاکره
• مبانی سازمان و مدیریت
• اصول بازاریابی
• حسابداری برای مدیران غیرمالی
• مدیریت فروش
• مدیریت منابع انسانی
• مدیریت پروژه
• اقتصاد برای مدیران
• برنامه ریزی استراتژیک
• مدیریت مالی
• تحلیل رفتار مصرف کننده
• آشنایی با تکنیک های زبان بدن
• اصول و فن بیان و سخنوری
• مگاترندهای فناورانه منابع انسانی
• روش های انتقال فناوری
• راهبری شرکتی
• مدیریت فروش (تخصصی گرایش بازاریابی)
• برندینگ (تخصصی گرایش بازاریابی)
• دیجیتال مارکتینگ (تخصصی گرایش بازاریابی)
• تدوین طرح کسب و کار (تخصصی گرایش استراتژی)
• مدل‌های کسب و کار (تخصصی گرایش استراتژی)

دروس دوره DBA:

جدول دروس و مباحث آموزشی دوره DBA یا دوره دکترای حرفه‌ای مدیریت کسب‌وکار:

• اصول مذاکره پیشرفته
• تفکر سیستمی
• رهبری
• مدیریت سرمایه گذاری و بورس
• مدیریت منابع انسانی پیشرفته
• مدل‌های کسب و کار
• مدیریت پروژه پیشرفته
• حسابداری مدیریت پیشرفته
• حقوق کسب و کار
• مدیریت رفتار سازمانی
• برنامه توسعه فردی
• خلاقیت و نوآوری
• مهارت‌های تصمیم‌گیری و حل مساله
• آینده پژوهی
• مدل‌های همکاری تجاری و سرمایه‌گذاری بین المللی
• تنظیم بودجه
• OKR
• تحول دیجیتال

شرایط ثبت‌نام در رشته تحصیلی و دوره‌های MBA و DBA

شرایط ثبت‌نام در رشته‌های MBA (کارشناسی ارشد مدیریت کسب‌وکار) و DBA بستگی به سطح تحصیلی و تجربه متقاضیان دارد. برای ثبت‌نام در دوره‌های MBA، معمولاً نیاز به داشتن مدرک کارشناسی از یک دانشگاه معتبر است.

شرایط شرکت در رشته MBA

از هر رشته‌ای می‌توانید برای ورود به MBA اقدام کنید. شما در هر رشته‌ای کارشناسی خوانده‌اید می‌توانید در رشته مدیریت کسب و کار ورود کنید، به‌شرط آنکه منابع مورد مطالعه را بخوانید و در آزمون ورودی رتبه خوبی کسب کنید.

ثبت نام کنکور MBA در سایت سازمان سنجش و همزمان با ثبت نام کنکور کارشناسی ارشد است و با عنوان مدیریت کسب و کار و امور شهری در دفترچه انتخاب رشته موجود است. در کنکور رشته mba برای پذیرش در دانشگاه های برتر مهمترین درصد ها از ریاضی، جیمت و زبان انگلیسی نیاز دارید.

بیشتر بخوانید: شرایط و نحوه ثبت نام در کنکور MBA

شرایط شرکت در دوره MBA

داوطلبان دوره MBA باید حداقل دارای مدرک کارشناسی از دانشگاه‌های معتبر داخل یا خارج از کشور باشند. داشتن دیپلم برای پذیرش در این دوره مرسوم نیست؛ ولی شرایط ویژه برای افرادی که دارای مدرک دیپلم هستند و رزومه کاری قوی دارند، درنظر گرفته شده است. این افراد نیز می‌توانند با داشتن رزومه مناسب برای مصاحبه و گزینش خود را آماده سازند.

برای ثبت‌نام در دوره‌ MBA، حداقل مدرک کارشناسی از دانشگاه‌های معتبر نیاز است. داوطلبانی با مدرک دیپلم و رزومه کاری قوی نیز با شرایط خاص می‌توانند ثبت‌نام کنند. پذیرش شامل مصاحبه برای ارزیابی توانمندی‌های مدیریتی است.

شرایط شرکت در دوره DBA

داوطلبان دوره DBA باید دارای حداقل مدرک کارشناسی ارشد از دانشگاه‌های معتبر داخلی یا خارجی (مورد تایید وزارت علوم) باشند. در مواردی داوطلبانی که تنها مدرک کارشناسی دارند نیز می‌توانند به ثبت نام در این دوره بپردازند. مشروط بر اینکه دارای رزومه کاری قوی و تجربه مدیریتی داشته باشند. این دسته از داوطلبان باید توانایی و مهارت‌های خود را به‌طور کامل در مصاحبه به اثبات برسانند.

مقایسه مهارت‌های مدیریتی و حرفه‌ای در MBA و DBA

در دوره‌های MBA و DBA دانشگاه تهران، تمرکز آموزشی و مهارت‌ها متفاوت است. دوره MBA بیشتر به آموزش مهارت‌های مدیریتی کاربردی و اصول سازمانی پرداخته و شرکت‌کنندگان را برای نقش‌های اجرایی در محیط‌های کسب‌وکار آماده می‌کند. مباحث شامل اصول مدیریت، استراتژی‌های کسب‌وکار و تصمیم‌گیری عملی است. دوره DBA، اما، به توسعه مهارت‌های حرفه‌ای و رهبری پیشرفته با تمرکز بر تحقیق و راهبری سازمانی می‌پردازد. این دوره برای افرادی طراحی شده که به دنبال نقش‌های استراتژیک در سطوح بالای مدیریتی هستند.

در دوره DBA، تأکید بر توسعه مهارت‌های مدیریتی حرفه‌ای و استراتژیک است. این برنامه بیشتر به آموزش رهبری، مذاکرات پیشرفته و توانایی‌های نوآورانه در مدیریت می‌پردازد. برخلاف دوره MBA که بر مهارت‌های پایه مدیریتی تمرکز دارد، دوره DBA برای مدیران ارشدی طراحی شده است که می‌خواهند در سطح استراتژیک به تغییر و بهبود سازمان‌ها بپردازند. این دوره دانشجویان را برای تحلیل و رهبری در مواجهه با چالش‌های پیچیده سازمانی آماده می‌کند.

بازار کار و آینده شغلی MBA و DBA

بر اساس اطلاعات سایت VLA دانشگاه تهران، دوره‌های MBA و DBA برای مسیرهای شغلی مختلفی مناسب‌اند. دوره MBA بیشتر برای مدیران میانی طراحی شده است و به آنان کمک می‌کند تا مهارت‌های عملی در حوزه مدیریت و کسب‌وکار را توسعه دهند، که مناسب افرادی است که می‌خواهند در بخش‌های میانی سازمان‌ها فعالیت کنند. در مقابل، دوره DBA برای مدیران ارشد و افرادی است که در پی کسب نقش‌های استراتژیک در سطوح بالای سازمانی هستند و به دنبال تخصص در رهبری و نوآوری سازمانی می‌باشند.

برنامه MBA برای افرادی طراحی شده است که در سطح مدیریت میانی فعالیت دارند و قصد دارند مهارت‌های عملی و استراتژیک خود را در مدیریت کسب‌وکار تقویت کنند. فارغ‌التحصیلان MBA اغلب می‌توانند به عنوان مدیر پروژه، مدیر منابع انسانی یا مدیر بازاریابی فعالیت کنند. در مقابل، برنامه DBA مناسب افرادی است که به دنبال تصدی نقش‌های رهبری در سطح عالی سازمان هستند. این برنامه فرصتی برای پیشرفت به سمت سمت‌های مدیریتی ارشد مانند مدیرعامل و معاون اجرایی را فراهم می‌کند.

به طور کلی، تفاوت میان MBA و DBA در هدف و سطح آموزشی این دوره‌ها خلاصه می‌شود. دوره MBA در دانشگاه تهران با تمرکز بر آموزش مهارت‌های مدیریتی و اجرایی طراحی شده است و به افرادی که قصد دارند در نقش‌های مدیریتی میانی و ارشد فعالیت کنند، کمک می‌کند تا مهارت‌های کاربردی در زمینه‌هایی چون بازاریابی، منابع انسانی و استراتژی‌های کسب‌وکار را تقویت کنند. این دوره‌ها برای کسانی که در مسیر پیشرفت شغلی و کسب مهارت‌های عملی مدیریتی هستند، گزینه‌ای ایده‌آل است.

در مقابل، دوره DBA در دانشگاه تهران به طور خاص برای مدیران و متخصصانی طراحی شده که به دنبال توسعه دانش خود در سطح استراتژیک و تحلیلی هستند و قصد دارند در نقش‌های رهبری ارشد یا حوزه‌های آکادمیک و پژوهشی فعالیت کنند. این برنامه بر تحقیقات کاربردی و تولید دانش جدید در مدیریت تمرکز دارد و دانشجویان را به تحلیل و حل چالش‌های پیچیده سازمانی از طریق پژوهش‌های عملیاتی تشویق می‌کند.

منبع: https://vla.ir/difference-between-mba-and-dba.html/