اهمیت و ضرورت استفاده از خدمات روانشناسی و مشاوره خانواده

خانواده کوچکترین واحد هر جامعه است و افراد هر جامعه ای چه پزشک، چه مهندس، چه سیاست مدار و چه کارگر و کارمند همگی در نهاد خانواده رشد و پرورش می یابند و بعد از آن نقش های گوناگون اجتماعی را می پذیرند. بنابراین کاملاً واضح و روشن است که چقدر سلامت خانواده در سلامت جامعه نقش دارد زیرا خانواده مانند خاکی است که گیاهی را در خود پرورش می دهد و گیاه تمام مواد و املاح مورد نیاز برای رشد خود را از خاک می گیرد پس اگر آن خاک خالی از هرگونه مواد و املاح ارزشمند باشد گیاهی که پرورش می یابد نیز بی ارزش است. فرزندان نیز ارزش های وجودی خود را از خانواده میگیرند و شخصیت سالم هر انسانی در خانواده ای سالم شکل میگیرد. هر خانواده ای ممکن است در طی سال های متمادی با چالش ها  و مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کند، ضربه های زیادی بر پیکره اش وارد شود که هرکدام هر لحظه ممکن است سلامت و تعادل آن خانواده را تهدید کند. پس هر خانواده ای در مواقع بحرانی و زمانی که نمی تواند به تنهایی از پس چالش های ناگهانی، سخت و طاقت فرسا برآید نیازمند این است که از یک متخصص کمک بگیرد و این فرد کسی نیست جز  یک متخصص در حوزه مشاوره روانشناسی.

انواع خدمات روانشناسی و مشاوره

تمام اعضای یک جامعه در طول زندگی خود نیازمند به خدمات مشاوره و روانشناسی هستند نه فقط به این دلیل که با یک مشکل و یا یک بیماری روانی مواجه شدند و نیاز به مشاور دارند؛ مانند همین تفکر نادرست که هنوز در جامعه رایج است که برخی فکر می کنند فقط کسانی که مشکل روانی دارند به روانشناس و یا مشاور مراجعه می کنند بلکه افراد در زمینه ها و موضوعات گوناگون می توانند به مشاور مراجعه کرده و از کمک های حرفه ای او استفاده کنند به همین خاطر است که خدمات مشاوره در زمینه های مختلفی تقسیم بندی شده است و مشاوران برای اینکه خیلی تخصصی تر عمل کنند ادامه تحصیلات خود را در زمینه های گوناگون روانشناسی و مشاوره ادامه می دهند مانند مشاوره تحصیلی، مشاوره شغلی، مشاوره فردی، مشاوره خانواده و ازدواج که خود زمینه های گوناگون دیگری را شامل می شود و مشاوره های گروهی.

مرکز مشاوره فراز در تمام زمینه هایی که گفته شد آماده ارائه خدمات مشاوره ای می باشد. در ادامه در مورد هرکدام از زمینه ها توضیح مختصری آورده می شود.

• مشاوره تحصیلی:

این نوع از مشاوره به دانش آموزان و دانشجویان اختصاص دارد که می توانند برای انتخاب رشته در دوره دبیرستان و یا انتخاب رشته دانشگاهی  و یا هر گونه مسئله و مشکلی که در محیط های آموزشی برای آنها به وجود می آید از مشاوره تحصیلی استفاده کنند. مشاوران تحصیلی هم در مدارس و دانشگاه ها و هم در مراکز مشاوره فعالیت دارند و گرایش تخصصی آنها مشاوره تحصیلی می باشد. مشاورن تحصیلی مرکز مشاوره فراز در زمینه های مختلف تحصیلی خدمات گوناگون ارائه می دهند.

• مشاوره شغلی:

شاید به نظر برسد این نوع از مشاوره فقط مخصوص کسانی است که در جست و جوی شغل هستند اما شغل و حرفه آنقدر گستردگی دارد که تقریبا تمام انسان ها در زندگی خود به چنین مشاوره ای نیاز دارند زیرا همه به نوعی با مسائل شغلی درگیر هستند مانند جست و جوی شغل، انتخاب شغل، بیکاری و یافتن شغل جدید، تغییر شغل، مسائل و مشکلاتی که در محیط های شغلی با آن مواجه می شوند مانند مشکل با همکاران، تعارضات کار و خانواده، مشکل با کارفرما، مشکلات بعد از بازنشستگی و ….

کسانی که در این زمینه فعالیت می کنند نیز دارای مدرک کارشناسی ارشد و یا دکتری مشاوره شغلی هستند. در مرکز مشاوره فراز نیز مشاوران شغلی در تمام زمینه های مطرح شده خدمات مشاوره ای ارائه می دهند.

• مشاوره فردی:

افراد به دلایل گوناگون به مشاور مراجعه می کنند. اگر بخواهیم مشاوره فردی را با مشاوره گروهی مقایسه کنیم انواع دیگر مشاوره مانند شغلی و تحصیلی نیز در این گروه قرار می گیرند اما گاهی اوقات افراد به دلایلی غیر از شغلی و تحصیلی به مشاور مراجعه می کنند مانند ایجاد تغییراتی در رفتار و یا سبک زندگی خودشان، برطرف کردن مشکلاتی که در روابط فردی و یا اجتماعی خود دارند، اختلال های رفتاری و یا اختلالات شخصیتی، حل کردن مشکلاتی که در زمینه های گوناگون فردی دارند مانند تصمیم گیری، اهمال کاری، مهارت های فردی و غیره. کلینیک روانشناسی فراز مشاوره های فردی در زمینه های گوناگونی را ارائه می دهد که می تواند پاسخگوی انواع نیازهای مشاوره ای مراجعان باشد.

• مشاوره گروهی:

همانطور که از نام آن مشخص است در این نوع از مشاوره، گروهی از افراد مورد مشاوره قرار می گیرند. گروهی از فراد که دارای مشکل و یا تجربیات مشترکی هستند دور هم جمع می شوند و با کمک یک مشاور که نقش تسهیلگرانه ای در فرایند کار گروه دارد تجربیات خود را با یکدیگر به اشتراک می گذارند و به صورت گروهی به دنبال راه حلی برای مشکلات خود هستند که معمولاً خیلی می توانند برای یکدیگر مفید باشند و به رشد و تعالی یکدیگر کمک کنند. بیشتر مشاوره های گروهی برای درمان مشکلاتی مانند کنترل خشم و یا درمان اختلالات سوگ تشکیل می شوند و گاهی اوقات گروه های مشاوره ای رشدی شکل می گیرد که مهارت های رشد فردی در آنها آموزش داده می شود. هرچند که در کشور ما این نوع مشاوره کمتر به چشم می خورد اما تأثیرات عمیق و پایداری بر روی افراد دارد و بسیار نتیجه بخش است.

مشاوره خانواده یکی از شاخه های مشاوره و رواندرمانی است که تلاش می کند با استفاده از دانش و مهارتی که دارد به بهتر شدن وضعیت خانواده و اعضای آن کمک کند. در واقع مشاوره خانواده یکی از مهمترین شاخه های روانشناسی و مشاوره است که نیاز به تخصص و مهارت ویژه ای دارد زیرا حوزه وظایف و مسئولیت هایی که دارد بسیار متنوع و پیچیده است به این دلیل که خود خانواده دارای ساختار بسیار پیچیده ای می باشد  پس مشاور خانواده نیز باید آنقدر دانش و مهارت داشته باشد که بتواند پیچیدگی های آن را درک کند. تمام انواع مشاوره که در قسمت های قبلی مورد بحث قرار گرفتند می توانند در بستر خانواده مورد بررسی قرار گیرند و یا می توانند به روابط خانوادگی آسیب بزنند. خانواده به عنوان پیچیده ترین و حساس ترین واحد اجتماعی نیازمند افراد متخصصی است که در زمینه مشاوره خانواده تحصیل کرده باشند. معمولاً کسانی که وارد این تخصص می شوند در مقاطع ارشد و دکتری تحصیل کرده اند و رشته تحصیلی آنها روانشناسی و یا مشاوره با گرایش خانواده می باشد. همانطور که قبلاً گفته شد بخاطر پیچیدگی هایی که خانواده و روابط خانوادگی دارد مشاوره خانواده هم بخش های گوناگون و متفاوتی دارد و گاهی اوقات برخی مسائل و موضوعات مشاوره فردی، شغلی و تحصیلی هم نیازمند این هستند که در بستر خانواده مورد بررسی و درمان قرار گیرند.

بخش های گوناگونی که افراد می توانند در مورد آن با یک مشاور خانواده مشورت کنند عبارتند از:

• مشاوره قبل از ازدواج:

در مشاوره ی قبل از ازدواج به زوج ها کمک می شود تا بتوانند برای ازدواج، وظایف و مسئولیت های دوران تأهل آماده شوند، یکدیگر را بهتر بشناسند و بتوانند به استحکام و کیفیت رابطه شان بیافزایند، معمولاً افرادی که به نیت ازدواج با یکدیگر آشنا می شوند در فرایند آشنایی با مشکلات و مسائلی مواجه می شوند که گاهی اوقات حل کردن آنها به تنهایی ممکن نیست در این مواقع نیز مشاوره پیش از ازدواج خیلی می تواند مؤثر باشد. مشاوران خانواده فراز در زمینه ی مشاوره پیش از ازدواج نیز تخصص دارند.

• بحث ها و مشاجرات و اختلافات خانوادگی
• جدایی و طلاق:

از آنجایی که بسیاری از ازدواج ها در سال های اول به شدت در معرض جدایی قرار دارند و آسیب پذیر هستند، برای بیشتر آنها نیز این جدایی اتفاق می افتد دادگستری مشاوره ی قبل از طلاق را اجباری کرده است. در روند مشاوره ی طلاق آسیب هایی که بعد از طلاق متوجه زوجین و حتی فرزندان آنهاست مورد بررسی قرار می گیرد و زوج ها در جریان این آسیب ها قرار می گیرند و گاهی اوقات مشاوره قبل از طلاق می تواند نجات بخش بسیاری از خانواده ها باشد و مانع از هم پاشیدگی آنها شود. مرکز مشاوره فراز خدمات زیادی در زمینه مشاوره طلاق ارائه می دهد که برای بسیاری از زوج ها راه گشا بوده است.

• مسائل رفتاری که کودکان به وجود می آورند و کل خانواده را درگیر می کند مسائلی مانند مقاومت کودک برای ترک کردن اتاق پدر و مادر و تنها خوابیدن و غیره.
• سوء مصرف یا اعتیاد:

سوء مصرف مواد یا اعتیاد که در بیشتر موارد به کل خانواده آسیب می زند و نیازمند این است که در بستر خانواده مورد بررسی و درمان قرار بگیرد.

• مشکلات مدرسه که گاهی اوقات مشاور خانواده تصمیم میگیرد که با مشاور مدرسه نیز در ارتباط باشد تا هم اطلاعات بیشتری به دست آورد و هم درمان به صورت مطلوبی ادامه یابد
• مسائل بین خواهران و برادران که یکی از اصلی ترین حوزه های کاری مشاوران خانواده است زیرا این مشکلات فقط و فقط در بستری مانند خانواده ایجاد و حتی درمان می شود.
• مراقبت از یک عضو خانواده با نیازهای ویژه که نیازمند همراهی و آمادگی همه اعضای خانواده است.
• بحث حضانت فرزندان مشترک که یکی از پر مخاطب ترین بخش های مشاوره است.
• مشکلات مالی یا اختلاف نظر در مورد مسائل مالی، بیماری یا فوت یکی از اعضای خانواده که گاهی اوقات ممکن است بنیان خانواده را متلاشی کند و نیازمند تلاش های فراوان باشد تا خانواده بتواند به شرایط عادی برگردد و دیگر مشکلاتی که معمولاً خانواده های بزرگ درگیر آن ها هستند.

البته یک خانواده سالم و شاد فقط در مواقع بحرانی از مشاور خانواده کمک نمی گیرد، بلکه خیلی اوقات خانواده ها نیاز دارند از مشاوره کمک بگیرند نه فقط برای حل یک مشکل، نه فقط برای گذر از یک بحران بلکه برای ارزیابی، رشد و پرورش استعدادهای فرزندانشان یا برای انتخاب رشته تحصیلی دانش آموزان خود و یا شاید یکی از اعضای خانواده قرار است به واسطه ازدواج خانواده را ترک کند و این تغییر ناگهانی برای خانوده یک چالش محسوب شود. خلاصه خانواده بستری فراهم می آورد که هم می تواند امن، شفا بخش و التیام دهنده درد ها و رنج های اعضایش باشد و هم می تواند باعث به وجود آمدن درد و رنج و پریشانی برای اعضای خود شود.

فواید استفاده از مشاوره خانواده

ما هیچ وقت نمی توانیم خود را در مورد مشورت گرفتن از دیگران بی نیاز بدانیم و معمولاً برای مشورت گرفتن در مورد هر مسئله یا موضوعی به سراغ افرادی می رویم که در آن زمینه اطلاعات فراوانی داشته باشند و یا به قول معروف در آن زمینه صاحب نظر باشند. خیلی از ما برای خرید یک خودرو با افراد زیادی مشورت می کنیم اما متأسفانه بسیاری از افراد احساس می کنند برای ازدواج یا مسائل و مشکلاتی که مرتبط با خانواده است نیازمند مشورت و کمک گرفتن از کسی نیستند به خصوص کمک گرفتن از کسی که در این زمینه متخصص است و تجربه های گوناگونی در طول سال ها فعالیت خود به دست آورده است. مشاوران خانواده می توانند برای حل مشکلاتی که ما داریم راهکارهای گوناگونی ارائه دهند که بارها به کار رفته و امتحان خود را پس داده است. پس نیازی نیست برای حل مشکلات خود سردرگم شویم زیرا می دانیم افرادی هستند که بارها با مشکلاتی مانند مشکلات ما سر و کار داشته اند و بارها مشکلات این چنینی به کمک آنها حل شده است.

از طرفی نه فقط برای حل مشکلات بلکه مشاوران خانواده می توانند به ما برای رشد و تعالی خانواده کمک کنند و راهکارها و آموزش های مفید و گوناگونی در زمینه های مختلف در اختیار ما قرار دهند که می تواند به بالا رفتن سطح بهداشت و سلامت روان خانواده کمک کند مانند مهارت های فرزند پروری و یا آموزش مهارت های زندگی که به ما کمک می کند چگونه فرزندانی سالم و موفق تربیت کنیم و مهارت های لازم و ضروری زندگی را بیاموزیم و به کودکان خود آموزش دهیم. مشاوران خانواده می توانند با آموزش های تخصصی خود از بروز بسیاری از مشکلات در خانواده جلوگیری کنند مانند سرد شدن روابط بین اعضای خانواده و از بین رفتن صمیمیت، بروز اختلافات شدید و یا خیانت های زناشویی و … . با توجه به تمام موضوعاتی که گفته شد اهمیت و ضرورت مشاوره خانواده و کمک گرفتن از مشاوران بر کسی پوشیده نمی ماند کلینیک روانشناسی و مشاوره فراز در زمینه های گوناگون مشاوره خانواده خدمات مفیدی ارائه می دهد.