داروهایی که ژن های خاصی را هدف میگیرند، بسته به زمان مصرف آنها در شبانه‌روز تاثیر متفاوتی دارند. به همین دلیل داروها را در زمان خودشان مصرف کنید.
بر اساس باور دانشمندان، اگر داروها در زمان خاصی از روز مصرف شوند ممکن است اثر بهتری داشته باشند. محققان پس از بررسی اثرگذاری هزاران دارو دریافته‌اند که ساعت بدن در این امر نقش بسزایی دارد.
پیش از این، مشخص شده بود که برخی داروها مانند استاتین‌ها (پایین آورنده‌های چربی خون) و آسپرین اگر در صبح یا عصر خورده شوند، موثرترند؛ اما چرایی این مساله و اینکه آیا سایر داروها هم اینطور اثرگذارترند، مشخص نشده بود.
اکنون دانشمندان دانشگاه پنسیلوانیا دریافته‌اند که ژن‌های هر عضو منفرد بدن در زمان‌های خاصی از روز فعال‌ترند. یافته‌های آنان نشان می‌دهد کبد و کلیه‌ها بعد از ساعت شش عصر بسیار فعال‌تر می‌شوند. ژن‌های مربوط به ریه‌ها در زمان ظهر به اوج فعالیت‌شان میرسند، درحالی‌که قلب صبح‌ها بیشتر کار می‌کند.
به باور دانشمندان، داروهایی که هدفشان ژن‌ها هستند، بسته به زمان مصرفشان در طی روز، متفاوت عمل میکنند. آزمایش‌های انجام شده بر روی موش‌ها نشان می‌دهد نزدیک به نیمی از 250 داروی پر فروش فهرست سازمان بهداشت جهانی، در طی روز یا شب اثر متفاوتی دارند.
بسیاری از داروها در بدن اثر طولانی‌مدت ندارند، بنابراین بسیار حیاتی است که در زمان اوج اثرگذاری خود مصرف شوند.
مصرف داروها در زمان اشتباه در طی روز، وقتی که ژن ها فعال نباشند، عملا بی‌فایده است و در حالت بدتر، داروهایی که آزمایش‌های (تاییدیه) آنها صبح انجام شده، می‌توانند به طور بالقوه در هنگام عصر سمی باشند؛ مساله‌ای که عکس آن نیز صادق است.
پروفسور جان هاگنس می‌گوید: برای داروهای منحصر به فرد، لازم است حیوانات آزمایشگاهی و مطالعات بالینی مناسبی انتخاب و انجام شود؛ اما حداقل اکنون می‌دانیم برای مطالعه وابستگی زمانی بالقوه اثرات آنها در طی شبانه‌روز، کدام نقطه از بدن را باید جستجو کنیم.»
وی ادامه می‌دهد: «برای کاهش فشار خون، درمان با دوز پایین داروی آسپرین بهتر است پیش از خواب انجام شود؛ این در حالی است که حداقل 50 درصد مردم آسپرین را صبح‌ها مصرف میکنند. یک ششم مصرف‌کننده‌های استاتین‌ها، آنها را در زمان صحیح استفاده نمی‌کنند.»
به گفته هاگنس، اگرچه صدها مقاله در خصوص تحمل بهتر و اثرگذاری بیشتر شیمی‌درمانی وجود دارد، اما تعداد کمی از بیماران سرطانی داروهای‌شان را در زمان خاص و صحیح خود در طول روز دریافت میکنند.
امروزه تمایل پزشکان به سمت دانش کرونوتراپی (جدول‌بندی منظم درمان دارویی در طول 24 ساعت شبانه روز برای همسان شدن آن با ساعت درونی بدن) رو به افزایش است. سرطان و روماتیسم قلبی دو زمینه‌ای هستند که نتایج امیدوار کننده‌ای را نشان داده‌اند.
ساعت زیستی پستانداران
نتایج پروژه پنج ساله‌ای که در همایش آکادمی ملی علوم ایالات متحده ارائه شد، نخستین تلاش برای تولید نقشه‌ای از الگوهای 24 ساعته هزاران ژن پستانداران را نشان می‌دهد. این نقشه به پزشکان کمک می‌کند مصرف داروها در بهترین زمان ممکن را کشف کنند.
تقریبا همه جانداران مکانیسمی داخلی دارند که عملکرد جسمی را با الگوی 24 ساعته چرخش زمین هماهنگ می‌کند. در انسان‌ها و سایر پستانداران، ساعت درونی بدن توسط حواس بدن تنظیم می‌شود؛ به خصوص از طریق چشم که نور و تاریکی را دریافت می‌کند و همچنین پوست که تغییرات دما را حس می‌کند. این مکانیسم، الگوی خوابیدن و بیدار شدن را در جانور ایجاد می‌کند.
دکتر میشل هاگز از دانشگاه میسوری می‌گوید: «ژنوم‌ها خیلی بیشتر از آنچه تصور می‌کنیم، تحت تسلط زمان قرار دارند. از آنجایی‌که پیش از این تعداد اندام‌های اندکی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند، مثل این بود که ما زیر نور تیر برق خیابان در حال جستجو باشیم. اکنون، جامع‌ترین نقشه به روز را در اختیار داریم.»
مطالعه اخیر به ویژه نشان داده است 43 درصد از تمام ژن‌هایی که مسئولیت رمزگذاری پروتئین‌ها را بر عهده دارند، از ساعت درونی بدن پیروی میکنند. در میان تمام اندام‌های بدن، کبد آهنگین‌ترین عضو بدن است که فعالیت ژنتیکی پرکاری در صبحگاه و شامگاه دارد.
مطالعه بر روی زمان‌بندی داروها 40 سال است که ادامه دارد. این برنامه تا کنون موفقیت‌هایی نظیر برنامه شیمی‌درمانی، استاتین‌های کوتاه اثر و آسپرین‌های با دوز پایین را به دنبال داشته است. اما جالب اینجاست که بیشتر این مطالعات بر اساس آزمون و خطا انجام شده اند.
پروفسور هاگنس در این باره می‌گوید: «اکنون می‌دانیم کدام یک از اهداف داروها تحت کنترل ساعت‌اند، و زمان و مکان چرخه آنها را در بدن نیز می‌دانیم. این دانش، شانس ما را برای کرونوتراپی صحیح در آینده فراهم می‌کند.»
مزایای زمان‌بندی درست دارویی می‌تواند شامل مطلوبیت بهتر، بهبود اثربخشی، کاهش تداخلات دارویی و در مجموع، نتیجه بهتر و البته هزینه‌های کمتر باشد.
به گفته پروفسور هاگنس، گام بعدی به کار بردن این دانش بر روی حیوانات آزمایشگاهی مشخص و بررسی زمان اثربخشی است. در نهایت، انجام مطالعات سخت‌گیرانه بالینی نیز برای تعیین زمان‌بندی بهینه داروها انجام خواهد شد.
گردآوري: گروه 7 گنج
www.7ganj.ir
منبع: تلگراف
اضافه کردن دیدگاه
اضافه کردن دیدگاه