درمان دیسک گردن و کمر با طب فیزیکی و جراحی

دیسک کمر هنگامی رخ می‌دهد که بخشی از دیسک یا تمام آن در بین مهره‌ها در ستون فقرات، می‌لغزد یا دچار پارگی می‌شود. به همین دلیل، دیسک کمر به عنوان پارگی دیسک کمر یا لغزش دیسک  نیز شناخته می‌شود.

دیسک کمر چیست؟

ستون فقرات از چندین استخوان (مهره) تشکیل شده که روی یکدیگر قرار دارند. بخش پیشین این استخوان‌ها با دیسک بین مهره‌ای به هم متصل شده است. این دیسک‌ها به عنوان یک بالشتک انعطاف‌پذیر عمل می‌کند و امکان محدوده حرکتی گسترده‌ای را برای ستون فقرات فراهم می‌کند. بخش خارجی این دیسک‌ها از یک حلقه سخت بافتی، به نام آنولوس فیبروزوس ( دیواره دیسک) تشکیل شده است. در مرکز این دیسک‌ها ماده‌ای ژله مانند به نام نئوکلئوس پولپوزوس قرار گرفته است.

دیواره دیسک بطور طبیعی از فیبرهای دایره‌وار تشکیل شده که حاوی ماده‌ای ژله مانند (نئوکلئوس) درون آن است. همچنان که سن افراد افزایش می‌یابد، فیبرهای دیواره دیسک ممکن است انعطاف‌پذیری خود را از دست دهند و حتی دچار پارگی شوند. اگر دیواره دیسک ضعیف و پاره شود، مواد دیسک از درون آن به سمت بیرون حرکت کرده و به عصب درون کانال ستون فقرات فشار وارد می‌کند. این مشکل را  بیرون زدگی نئوکلئوس پولپوزوس، بیرون زدگی دیسک یا جداشدگی دیسک می‌گویند.

اغلب اوقات ممکن است دیسک دچار برامدگی شده بدون اینکه دیواره آن پاره شود. این ضعف دیواره دیسک بطور شایع رخ می‌دهد و لزوماً منجر به فتق دیسک نمی‌شود. برآمدگی دیسک کمر به ندرت مشکل ایجاد می‌کند، و نیازی به انجام جراحی برای آن نیست.

علائم

دیسک کمر بخودی خود دردی ایجاد نمی‌کند. با این حال، مواد دیسک ممکن است به عصب ستون فقرات یا حتی نخاع فشار وارد کند. این مسئله موجب درد، بی‌حسی یا ضعف در پاها یا بازوها می‌شود. درد در پاها یا دست‌ها را به عنوان درد رادیکولار یا درد تیرکشنده ریشه عصبی می‌نامند.

در موارد بسیار شدید، این مشکل منجر به اختلال در عملکرد کنترل روده بزرگ و مثانه در ستون فقرات کمر می‌شود، یا موجب اختلال تعادل و مهارت‌های حرکتی ظریف در ستون فقرات گردنی می‌شود. اگر هر کدام از این علائم را تجربه کردید، لازم است که به پزشک مراجعه کنید.

تشخیص

بسیاری از افراد بدون آنکه اطلاعی از مشکل خود داشته باشند، دچار دیسک کمر هستند. بررسی ام آر آی روی داوطلبانی که هیچگونه درد یا علائمی نداشتند، نشان داده است که تعداد زیادی از آنها در یک یا چند دیسک، دچار فتق دیسک هستند. دیسک گردن یا کمر، لزوماً دردناک نیست و در اکثر موارد، مشکلی ایجاد نمی‌کند. به همین دلیل، مهم‌ترین قسمت تشخیص، ارزیابی صحیح توسط متخصص است.

• سابقه بیمار. پزشک باید ارزیابی کند که سابقه پزشکی بیمار منجر به ایجاد علائم می‌شود، که ممکن است به علائم ارتباط داشته باشد یا ممکن است مرتبط نباشد. همچنین از مدت زمان علائم و عواملی را که منجر به تشدید یا تسکین علائم می‌شود، آگاهی داشته باشد. پزشک درباره درمان‌هایی که پیش از این دریافت کردید و اینکه تاثیرگذار بودند، اطلاعاتی دریافت می‌کند.
• معاینات جسمانی. علاوه بر سابقه پزشکی، معاینات جسمانی کامل یکی از مهم‌ترین بخش‌های تشخیص در هر مشکل مرتبط با ستون فقرات است. درطول معاینات جسمانی، پزشک سعی می‌کند علائم را بررسی کرده و هر آسیبی را که دیسک کمر ایجاد کرده است، ارزیابی کند.
• اشعه ایکس. تصویربرداری اشعه ایکس اغلب اولین قدم در آزمایشات تصویربرداری است. حتی اگر آزمایشات تصویربرداری دیگر انجام شده باشد، اشعه ایکس اطلاعات خاصی را که در بررسی‌های دیگر قابل دسترسی نیست، فراهم می‌کند.
• ام آر آی. اسکن ام آر آی از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی که مضر نیستند، استفاده می‌کند تا بدن را بطور سه بعدی قابل مشاهده باشد. در اکثر موارد، بهترین راه جهت دیدن بافت نرم بدن، شامل عصب‌ها، دیسک‌های بین مهره‌ای و دیگر بخش‌های ستون فقرات به جز استخوان‌ها است.
• سی‌تی اسکن. از اشعه ایکس جهت ایجاد تصاویر سه بعدی از بدن استفاده می‌کند. این روش اغلب بهترین راه جهت مشاهده استخوان‌های ستون فقرات یا خار استخوانی است.
• تزریقات. انسداد عصب یا تزریقات ستون فقرات جهت تشخیص علت علائم بیمار بکار گرفته می‌شود. این روش علاوه بر تسکین درد، اطلاعات مفیدی فراهم کرده که علت علائم را مشخص می‌کند. اگر تزریق انجام شود، بررسی تاثیر تزریقات بر علائم اهمیت دارد.

درمان

اگر به آزمایش و ارزیابی نیاز دارید، متخصص طب فیزیکی می‌تواند به شما کمک کند.

درمان‌های غیرجراحی برای دیسک کمر

متخصص ستون فقرات در ابتدا از روش‌های غیرجراحی برای تسکین درد کمر استفاده می‌کند و شامل مواردی است که در ادامه ذکر شده است:

• حرکات کششی یا فیزیوتراپی
• داروهای ضدالتهاب ( داروهای خوراکی)
• تزریق دارو در ستون فقرات ( عمدتاً استروئید یا داروهای بی‌حسی) بطور مستقیم در محل درد
• در صورتی که اضافه وزن عامل ایجادکننده درد است، مشاوره تغذیه‌ای و ورزشی انجام می‌شود

جراحی جهت درمان دیسک کمر

از آنجایی که فرسایش دیسک با افزایش سن، یک مشکل شایع است، علائم فتق دیسک ممکن است همیشه با روش‌های غیرجراحی درمان نشود. در این موارد، ممکن است انجام جراحی لازم باشد. جراحان ستون فقرات در انجام جراحی کم تهاجم کمر و جراحی ستون فقرات و جراحی بسته دیسک کمر مهارت دارند، که شامل موارد زیر است:

• دیسکتومی: در این جراحی بخشی از دیسک از ستون فقرات برداشته می‌شود. این جراحی می‌تواند با یک یا چند روش دیگر ترکیب شود. در این کلینیک، جراحی دیسکتومی عمدتاً به عنوان یک روش سرپایی انجام می‌شود و نیاز به بستری در بیمارستان ندارد.
• لامینکتومی : در این روش با برداشتن لامینا ( یا سقف) یک یا چند مهره، فضای بیشتری برای عصب‌ها ایجاد می‌کنند. این روش را می‌توان به تنهایی یا همراه با چند روش دیگر که در ادامه ذکر می‌شود، انجام داد.
• فیوژن ستون فقرات : روشی است که در آن دو یا چند مهره بطور دائم به یکدیگر متصل می‌شوند. هر زمان که ممکن باشد، جراحان ستون فقرات با استفاده از روش‌های کم‌تهاجم فیوژن را انجام می‌دهند که خطر عفونت را کاهش می‌دهد، و مدت زمان بستری در بیمارستان را کوتاه‌تر می‌کند و روند بهبودی را سریع‌تر و درد آن را کمتر می‌کند.
• فورامینوتومی: این جراحی با برداشتن بخش کوچکی از استخوان اطراف ناحیه ریشه عصب درگیر، جهت کاهش فشار روی ریشه عصب انجام می‌شود. این روش را می‌توان به تنهایی یا ترکیب با جراحی لامینکتومی یا دیسکتومی انجام داد.