چه عواملی باعث نفخ شکم می شوند؟

علل احتمالی بسیاری برای نفخ شکم وجود دارد که از جمله به احتباس مایعات، سندرم روده تحریک پذیر و عفونت می توان اشاره کرد. با این حال برای اکثر افراد، نفخ بسیار بی ضرر خواهد بود و می توان آن را در خانه درمان کرد.

نفخ شکم می تواند نگران کننده باشد، به ویژه هنگامی که بسیار دردناک باشد. بعضی افراد متوجه می شوند که شکم آنها متورم به نظر می رسد و یا ممکن است درد شدید شکمی را تجربه کنند. با این وجود در بسیاری از موارد، علت ممکن است به سادگی سوء هاضمه یا ایجاد گاز زیاد در معده و روده باشد.

نفخ به ندرت نگرانی کننده است اگر:

• با غذا یا خوردن همراه باشد
• با گذشت زمان بدتر نشود
• طی یک یا دو روز از بین برود

در این مقاله دلایل نفخ شکم، نحوه درمان آن و اینکه چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم آورده شده است.

علل نفخ شکم

نفخ شکم امری غیرمعمول نیست. بسیاری از افراد بارها و بارها همان نوع نفخ را تجربه می کنند. نفخی که از یک الگوی قابل پیش بینی پیروی می کند، معمولاً چیزی برای نگران کردن نیست.

وقتی الگوی آن تغییر کند یا نفخ از حالت طبیعی بدتر شود، ممکن است به دلیل یکی از شرایط زیر باشد:

گاز

بسیاری از دلایل نفخ شکم چیزی برای نگرانی ندارند و قابل درمان در خانه هستند.

تجمع گاز در معده و روده از شایع ترین دلایل نفخ است. سایر علائم ممکن عبارتند از:

• آروغ بیش از حد
• باد معده بیش از حد
• احساس شدید داشتن حرکت روده
• احساس تهوع

نفخ ناشی از گاز از ناراحتی خفیف تا درد شدید متغیر است. بعضی افراد این احساس را توصیف می کنند که گویی چیزی در شکم آنها به دام افتاده است.

گاز ناشی از موارد زیر است:

برخی غذاها از جمله سبزیجاتی مانند گل کلم، کلم پیچ، کلم بروکلی و کلم قرمز

• عفونت معده
• بیماری های مزمن مانند بیماری کرون
• سوء هاضمه
• طیف وسیعی از شرایط دیگر

در بیشتر موارد، گاز پس از چند ساعت به تنهایی و بدون هیچ کاری از بین می رود.

سوء هاضمه

سوء هاضمه ، که گاهی اوقات دیس پپسیا خوانده می شود، ناراحتی یا درد در معده است. بیشتر افراد انواع کوتاهی از سوء هاضمه را هر از گاهی تجربه می کنند.

غالباً ناشی از موارد زیر است:

• زیاد خوردن
• مصرف بیش از حد الکل
• داروهایی که معده را تحریک می کنند مانند ایبوپروفن
• عفونت جزئی معده

سوء هاضمه که به طور مکرر باشد و با غذا یا دلایل ظاهری دیگر همراه باشد می تواند نشانه ای از جدی تر بودن باشد. دلایل احتمالی آن شامل زخم معده، سرطان یا نارسایی کبد است.

عفونت

عفونت معده می تواند باعث ایجاد گاز شود که ممکن است همراه موارد زیر باشد:

• اسهال
• استفراغ
• حالت تهوع
• دل درد

اینها اغلب به دلیل باکتری هایی مانند Escherichia coli یا Helicobacter pylori یا عفونت ویروسی مانند نورو ویروس یا روت ویروس است.

عفونت معده معمولاً بعد از چند روز به خودی خود از بین می رود. با این وجود، ممکن است برخی از افراد به شدت دچار کمبود آب شوند یا در طی چند روز بدتر شوند. در صورت همزمان شدن نفخ با این موارد، باید به پزشک مراجعه شود:

• تب
• مدفوع خونین
• استفراغ شدید و مکرر

رشد باکتریایی روده کوچک (SIBO)

معده و روده ها دارای انواع باکتری ها هستند که بسیاری از آنها به بدن در هضم مواد غذایی کمک می کنند. اختلال در تعادل این باکتری ها می تواند منجر به افزایش باکتری های مضر موجود در روده کوچک شود. این به رشد باکتریایی روده یا SIBO معروف است.

SIBO می تواند باعث نفخ و اسهال مکرر شود و ممکن است منجر به مشکل در هضم غذا و جذب مواد مغذی شود. برای برخی از افراد، SIBO می تواند منجر به پوکی استخوان یا کاهش وزن ناخواسته شود.

نگهداری مایعات

خوردن غذاهای شور، عدم تحمل مواد غذایی و تغییر در سطح هورمون ها همه باعث می شود بدن فرد نسبت به آنچه نیازش است مایعات بیشتری حفظ کند. برخی از خانم ها متوجه می شوند که بلافاصله قبل از پریود شدن یا اوایل بارداری دچار نفخ می شوند.

نفخ مزمن به دلیل احتباس مایعات می تواند دلیل جدی تری از جمله دیابت یا نارسایی کلیه داشته باشد. اگر نفخ از بین نرود، فرد باید با پزشک صحبت کند.

عدم تحمل مواد غذایی

بعضی از افراد بعد از خوردن غذاهای خاص دچار نفخ می شوند. به عنوان مثال، افرادی که تحمل لاکتوز ندارند، یا به آلرژی گلوتن یا سلیاک مبتلا هستند. نفخ معمولاً به خودی خود از بین می رود اما ممکن است با اسهال یا درد معده در ارتباط باشد.

اختلالات مزمن

اختلالات مزمن روده مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS) و بیماری کرون نیز می توانند نفخ مکرر ایجاد کنند. بیماری کرون باعث التهاب دستگاه گوارش می شود، در حالی که IBS ضعیف شناخته شده است و اغلب در صورت تشخیص علائم مزمن روده تشخیص داده نمی شود.

هر دو یعنی IBS و کرون می توانند باعث گاز، اسهال، استفراغ و کاهش وزن غیر عمدی شوند.

گاستروپارزی

گاستروپارزی نوعی اختلال است که در تخلیه معمولی معده تأثیر می گذارد. ماهیچه های معده کار خود را متوقف می کنند و این باعث می شود غذا خیلی آهسته تر از معده و روده ها عبور کند.

علائم آن شامل موارد زیر است:

• نفخ
• یبوست
• سیری سریع هنگام غذا خوردن
• از دست دادن اشتها
• سوزش قلب
• تهوع و استفراغ
• درد و ناراحتی

شرط دیگر مانند دیابت یا کم کاری تیروئید هم معمولاً باعث گاستروپارزی می شود.

اختلالات زنان و زایمان

برخی از مشکلات زنان و زایمان باعث درد معده می شوند. در بعضی از خانم ها، آندومتریوز می تواند باعث گرفتگی و نفخ شود. این اتفاق هنگامی می افتد که آستر رحم به معده یا روده وصل می شود.

درد لگن نیز ممکن است شبیه نفخ باشد.

یبوست

یبوست اغلب باعث نفخ می شود. علل یبوست شامل موارد زیر است:

• کمبود آب بدن
• بود فیبر کافی در رژیم غذایی
• آلرژی به غذا
• بارداری
• برخی از اختلالات روده
• کمبود مواد مغذی از جمله منیزیم
• داروهای خاص

در بیشتر افراد، تجربه یبوست کوتاه مدت است.

علل دیگر

به طور معمول، نفخ شکم ممکن است به دلیل شرایط جدی دیگری هم باشد. افراد مبتلا به سنگ کیسه صفرا یا بیماری کیسه صفرا ممکن است درد شدید شکمی را تجربه کنند که نفخ را به دنبال دارد. سرطان معده یا روده نیز ممکن است منجر به ناراحتی شکم و نفخ شود.

آسیت (آب آوردگی شکم) وضعیت دیگری است که منجر به درد شکم و نفخ می شود. آسیت تجمع مایعات در حفره شکمی در طی یک دوره زمانی مشخص است. شایعترین علت این مشکل، بیماری کبد است.

درمان ها و داروهای خانگی

مصرف نعناع ممکن است به کاهش علائم نفخ شکم کمک کند.

نفخ معمولاً در خانه قابل درمان است. برخی گزینه هایی که ممکن است به شما کمک کند عبارتند از:

• داروهای بدون نسخه، از جمله آنتی اسیدها یا سالیسیلات بیسموت (پپتو-بیسمول)
• استفاده از کسی آب گرم روی معده
• آب آشامیدنی
• خوردن نعناع
• نوشیدن آب گازدار
• مصرف ملین برای رفع یبوست

نگه داشتن دفتر یادداشت غذایی برای نظارت بر نفخ نیز می تواند مفید باشد. این می تواند در تشخیص عدم تحمل مواد غذایی و ایجاد تغییر در زندگی سالم کمک کند. بسیاری از افراد می دانند که به سادگی پرهیز از برخی از غذاها می تواند از نفخ و سایر مشکلات بهداشتی دستگاه گوارش راحت شان کند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید

به ندرت نفخ می تواند نشانه ای از جدی تر بودن مساله ای باشد. فرد باید به خاطر نفخ همراه با موارد زیر به پزشک مراجعه کند:

• درد شدید
• تب
• استفراغی که بیش از 24 ساعت طول می کشد
• مدفوع خونین
• یک آسیب جسمی مانند یک مشت به معده یا تصادف رانندگی
• تورم سریع شکم یا هر جای دیگر بدن
• عمل جراحي
• نارسایی کبد یا کلیه

سخن آخر

نفخ شکم می تواند ناراحت کننده و دردناک باشد. برای بیشتر افراد، علت را می توان در خانه درمان کرد و چیزی ساده است. اگر علائم بدتر شود یا بعد از گذشت چند روز از بین نرود، فرد باید با پزشک صحبت کند.

منبع:

medicalnewstoday