علل و عوامل خطرساز بیماری ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس

علل و عوامل خطرساز مولتیپل اسکلروزیس (MS) پیچیده است. محققان به طور کامل نمی دانند که دقیقاً چه چیزی باعث ایجاد بیماری ام اس می شود یا چرا برخی افراد به آن مبتلا می شوند و برخی دیگر به آن مبتلا نمی شوند. چندین عامل اصلی به نظر می رسد نقش داشته باشند، از جمله سلامت سیستم ایمنی، بیماری های عفونی، ژنتیک، سبک زندگی و غیره. در حالی که هر یک می تواند تکه ای از پازل ام اس را توضیح دهد، هیچ کدام نمی تواند همه چیز را توجیه کند.

سیستم ایمنی بدن

اگرچه هیچ کس دلیل آن را نمی داند اما اکثر محققان موافق هستند که ام اس بیماری خود ایمنی است، به این معنی که علائم ناشی از حمله سیستم ایمنی به قسمت های سالم بدن شما است که گویی یک ویروس یا عامل عفونی دیگر است.

به طور خاص، در بیماری ام اس، سیستم ایمنی به سلول‌ های مغز و نخاع حمله می‌ کند و به غلاف میلین که لایه‌ ای از سلول‌ ها است که عملکرد اعصاب خاصی را عایق می‌ کند و تحت تأثیر قرار می‌ دهد، آسیب می‌ رساند.

این آسیب بر عملکرد آن اعصاب تأثیر می‌ گذارد که منشأ علائم ام‌ اس و ناتوانی مرتبط با آن است. درمان‌ های اصلاح‌ کننده بیماری با جلوگیری از حمله سیستم ایمنی به سیستم عصبی به این طریق عمل می‌ کنند.

بیماری های عفونی

مشخص شده است که برخی از ویروس‌ ها باعث ایجاد آسیب مشابه ام‌ اس می‌ شوند. برخی از محققان بر این باورند که عفونت ها ممکن است به نوعی سیستم ایمنی را تحریک کنند تا به سلول های عصبی شما حمله کند.

اساساً، آنچه آنها مشکوک هستند این است که برای سیستم ایمنی شما، ویروس یا باکتری که باعث عفونت اولیه می شود، شبیه یک سلول عصبی است. سپس سیستم ایمنی سلول های تخصصی به نام سلول های T را برای مبارزه با ویروس ایجاد می کند. آن سلول‌ های T پس از از بین رفتن عفونت در بدن شما باقی می‌ مانند و به نظر می‌ رسد که وقتی یک سلول عصبی را می‌ بینند گیج می‌ شوند و آن را با مهاجم اشتباه می‌گیرند. سپس حمله می کنند.

یکی از ویروس‌ هایی که معمولاً با ام‌ اس مرتبط است، ویروس اپشتین-بار است که باعث مونونوکلئوز (معروف به مونو یا «بیماری بوسه») می‌شود. این یک ویروس بسیار رایج است که اکثر ما را در مقطعی از زندگی آلوده می کند.

قرار گرفتن زودهنگام در معرض اپشتین بار ممکن است در توسعه ام اس نقش داشته باشد، اما کارشناسان به سادگی در مورد نقش آن در حال حاضر مطمئن نیستند.

تا این زمان، هیچ بیماری عفونی (ویروسی، باکتریایی یا قارچی) که به طور قطعی باعث MS شود، یافت نشده است.

ژنتیک

محققان معتقدند برخی ترکیبات ژنتیکی احتمال ابتلا به ام اس را افزایش می دهد. در واقع، دانشمندان تعدادی از ژن‌ ها را جدا کرده‌ اند که به نظر می‌ رسد با این بیماری مرتبط هستند که بیشتر آنها در نزدیکی ژن‌ های مرتبط با سیستم ایمنی شما قرار دارند.

علاوه بر تأثیرگذاری بر ابتلای شما به ام اس، این امکان وجود دارد که ژن های شما نوع ام اس، شدت آن و اینکه آیا به داروهای اصلاح کننده بیماری پاسخ خوبی می دهید را نیز پیش بینی کنند.

با این وجود، درک این نکته مهم است که ام اس یک “بیماری ژنتیکی” نیست به این معنی که یک ژن ارثی یا مجموعه ای از ژن ها وجود ندارد که به طور قطع به این معنی باشد که شما به این بیماری مبتلا خواهید شد. در عوض، به نظر می رسد که ژن ها یکی از عواملی هستند که خطر شما را تعیین می کنند.

به دلیل این استعداد ژنتیکی، در صورت داشتن یکی از بستگان مبتلا به ام اس، احتمال ابتلا به ام اس افزایش می یابد.

احتمال ابتلای شما به ام اس تقریباً به شرح زیر است:

• 1 در 750 اگر فامیل مبتلا به ام اس ندارید.
• 1 در 50 اگر والدین مبتلا به ام اس هستند.
• 1 در 20 اگر خواهر یا برادر مبتلا به ام اس دارید.
• 1 در 4 اگر دوقلوهای همسان شما ام اس دارند.

جالب است که دوقلوهای همسان همیشه هر دو مبتلا به ام اس نیستند، حتی اگر 100 درصد عوامل ژنتیکی شان مشترک باشد. به همین دلیل است که محققان به این نتیجه رسیده اند که ام اس فقط یک بیماری ژنتیکی نیست.

سبک زندگی

برخی از عناصر سبک زندگی شما می تواند بر میزان احتمال ابتلای شما به ام اس تأثیر بگذارد، از جمله محل زندگی و آنچه به بدن خود وارد می کنید.

جغرافیا

ام اس در مناطقی که از خط استوا دورتر هستند، به ویژه در عرض جغرافیایی بالای 40 درجه شایع تر است. میزان ابتلا در این مناطق شمالی می تواند تا پنج برابر بیشتر از سایر نقاط باشد.

اگر قبل از 15 سالگی از یک منطقه پرخطر به منطقه کم خطر نقل مکان کنید، خطر شما کاهش می یابد. محققان فکر می کنند که هورمون های بلوغ ممکن است به نوعی با جغرافیا ارتباط برقرار کنند تا خطر MS را افزایش دهند.

جالب است بدانید که خوشه های جغرافیایی عجیب و غریبی با میزان بالاتر MS وجود دارد. محققان در حال مطالعه آنها هستند تا بفهمند چه عواملی در محیط ممکن است مسئول این امر باشد اما تاکنون به چیزهای زیادی نرسیده اند.

کمبود ویتامین D

نور خورشید ممکن است حداقل تا حدودی در خطر جغرافیایی ام اس نقش داشته باشد، زیرا احتمال کمبود ویتامین D در مردم مناطق شمالی بیشتر است.

طبق یک مطالعه در Neurology، سطوح بالاتر ویتامین D (بیش از 75 نانوگرم در میلی لیتر) به نظر می رسد به پیشگیری از ام اس کمک می کند.

تحقیقات در مورد نقش ویتامین D در سلامت انسان در مراحل اولیه است، بنابراین هنوز دقیقاً مشخص نیست که افراد چقدر باید در روز دریافت کنند. با این حال، اگر در معرض خطر بالای ابتلا به ام اس هستید، ممکن است بخواهید سطح ویتامین D خود را بررسی کنید و اگر کمبود دارید، با پزشک خود در مورد بهترین راه ها برای بهبود نتایج خود صحبت کنید.

سایر عوامل سبک زندگی

سایر عوامل سبک زندگی که دانشمندان به عنوان نقش بالقوه در ام اس بررسی کرده اند عبارتند از:

• رژیم غذایی پر نمک
• چاقی (به ویژه در سنین نوجوانی)
• سیگار کشیدن

نقش دقیقی که این عناصر ممکن است ایفا کنند مشخص نیست اما اینها مواردی است که باید هنگام تلاش برای کاهش خطر در نظر بگیرید.

جمعیت شناسی

زنان 2 تا 3 برابر بیشتر از مردان به ام اس مبتلا می شوند و این میزان در زنان سریعتر از مردان در حال افزایش است. یک مطالعه در سال 2019 تخمین زده است که در سال 2017، مردان 26 درصد موارد ام اس را تشکیل می دادند در حالی که زنان 74 درصد را به خود اختصاص دادند. محققان بر این باورند که تفاوت های هورمونی در مردان و زنان دلیل این نابرابری است.

علاوه بر این، اکثر موارد ام اس در سنین 20 تا 50 سالگی تشخیص داده می شوند، اگرچه شروع ام اس در دوران کودکی و دیرتر هم ممکن است.

میزان ابتلا به ام اس

افراد به طور میانگین 1 در 750 شانس ابتلا به ام اس را دارند. انجمن ملی مولتیپل اسکلروزیس تخمین زده است که تقریباً 1,000,000 نفر در ایالات متحده به ام اس مبتلا شده اند. تخمین تعداد افرادی که با ام اس تشخیص داده نشده زندگی می کنند بسیار متفاوت است.

نرخ ابتلا به ام اس در ایالات متحده هر سال در حال افزایش است اما این بدان معنا نیست که شیوع آن بیشتر می شود. حداقل تا حدودی، احتمالاً به دلیل آزمایش‌ های تشخیصی بهتر – به‌ ویژه اسکن‌ های تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) بهبود یافته و افزایش آگاهی از MS است. ممکن است موارد بسیار بیشتری تشخیص داده نشده باشند.

در سراسر جهان، یافتن آمار قابل اعتماد دشوار است، زیرا تشخیص بیماری ام اس چالش برانگیز است. برآوردهای فعلی حاکی از آن است که حدود 2.5 میلیون نفر در جهان به این بیماری مبتلا هستند.

حرف آخر

عوامل خطرساز و علل بالقوه احتمالاً برای تعیین اینکه چه کسی به این بیماری مبتلا می شود، در هم می آمیزند. اگر در معرض خطر بالایی هستید، خبر خوب این است که می توانید اقداماتی را برای کاهش بسیاری از عوامل خطر انجام دهید که می تواند به شما کمک کند سالم بمانید. همچنین به خاطر داشته باشید که تعدادی دارو برای درمان ام اس وجود دارد.

سوالات متداول

چرا زنان بیشتر در معرض خطر ابتلا به ام اس هستند؟

عواملی که به نظر می‌ رسد خطر ابتلا به ام اس را افزایش می‌ دهند در زنان بارزتر است. این عوامل عبارتند از: وجود هورمون‌ های جنسی در زنان، چربی اضافی بدن و کمبود ویتامین D. علاوه بر این، ام اس یک وضعیت خود ایمنی است و زنان به طور کلی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری های خود ایمنی هستند. با این حال، دلیل دقیق میزان ابتلای بالاتر در میان زنان به طور کامل شناخته نشده است.

آیا ام اس به کودکان منتقل می شود؟

خیر. مولتیپل اسکلروزیس ارثی نیست. با این حال، ممکن است عوامل خطری را به ارث ببرید که احتمال ابتلای شما به ام اس و احتمال ابتلا به نوع خاصی از ام اس را بیشتر می کند.

منبع:

verywellhealth