دوپامین چیست و چه نقشی دارد؟

نقش دوپامین در حرکت و فرایند شناخت ٬ ایجاد انگیزه و لذت است. دوپامین یکی از مهمترین انتقال دهنده های عصبی بدن می باشد.  با هفت گنج همراه باشید این کلید شادی و انگیزه را به شما معرفی کنیم.

نقش در ایجاد انگیزه و لذت

این انتقال دهنده ی عصبی معمولا با ایجاد لذت در مغز ارتباط مستقیم دارد و کمک می کند تا احساس لذت در مغز ایجاد شود و یا به حد بالاتری برسد.  به خصوص در مناطقی مثل جسم مخطط و یا نوکلئوس اکومبنس فعالیت دارد. هورمون دوپامین به وسیله ی مواد غذایی، داروها و یا برخی محرک ها به بدن می رسند. به نظر می رسد که برخی مواد مخدر مثل کوکائین پس از مصرف نقش پررنگی در آزاد کردن این تولید کننده عصبی دارند. محققان معتقدند که احساس لذت پس از مصرف در معتادان به علت همین افزایش ناگهانی تولید هورمون دوپامین است.

نقش این انتقال دهنده عصبی  در ایجاد لذت زمانی که دلیل منطقی و انگیزه خارجی نداشته باشد قابل قبول و درست نیست. این روال به نوعی در کارکرد عادی مغز خلل ایجاد می کند. مواد مخدری که تولید این هورمون را افزایش می دهند باعث ایجاد شادی های بی دلیل شده و فرد را از حالت عادی خارج می کنند. به علاوه در برخی بیماری ها یا اختلالات روانی تولید دوپامین در مغز به طور ناگهانی افزایش یافته و این امر به ایجاد شادی های بی دلیل و غیر قابل درک منجر می شود.

نظریه های دیگری هستند که می گویند این هورمون در پیش بینی اتفاقات لذت بخش نقش مهمی دارد. در اصل این هورمون باعث می شود تا لذت بخش بودن انجام یک کار را درک کنید یا برای انجام کاری تمایل داشته باشید.  به همین علت است که برای انجام بعضی کارها انگیزه دارید.

دوپامین و روان پریشی

اختلال در سیستم تولید و فعالیت دوپامین می تواند به روان پریشی و یا اسکیزوفرنی منجر شود. گاهی عملکرد غیر اصولی و غلط دوپامین به ایجاد روانپریشی و کارکرد نادرست مغز منجر می شود. به همین علت است که گاهی از داروهایی به نام فنوتیازینها برای کاهش علائم روانپریشی استفاده می شود. این داروها به گیرنده های D2 دوپامین متصل شده و کارکرد آن ها را اصلاح می کنند. در نتیجه علائم روانپریشی کاهش خواهد یافت. برخی مواد مخدر مانند کوکائین یا آمفتامین ها باعث افزایش سطح دوپامین شده و منجر به ایجاد علائم روانپریشی هستند. داروهای ضد روانپریشی گاها سعی در جلوگیری از عملکرد دوپامین ها دارند

نقش در حرکت

این هورمون نقش مهمی در چگونگی کنترل حرکاتمان در مغز دارد و گمان می رود بخشی حیاتی و مهم از سیستم گامگلیون بازال ( بخشی بسیار مهم از مخچه آدم ) می باشد. به همین علت است که کمبود این هورمون یا مرگ نورون های آن منجر به بیماری پارکینسون می شود. همانطور که می دانید پارکینسون یک بیماری حرکتی است که فرد در آن توانایی حرکتی خود را از دست می دهند.

نقش در شناخت

در بخش پیشانی مغز دوپامین نقش مهمی در کنترل جریان اطلاعات از دیگر مناطق مغز دارد. اختلالات در روند کار انتقال دهنده های این هورمون در بخش پیشانی مغز میتواند منجر به کاهش عملکرد های عصبی به خصوص مشکلاتی در رابطه با بخش پیشانی مغز مثل بخش های مربوط به حافظه٬ توجهات و حل مسائل  شود.  این هورمون کمک می کند تا اطلاعات رسیده به بخش پیشانی مغز روند تجزیه و تحلیل و طبقه بندی خود را به خوبی طی کنند.