آزمایش ادرار چیست و به چه دلیل انجام می شود؟

آزمایش ادرار یک آزمایش رایج است که برای تجزیه و تحلیل محتوا و ترکیب شیمیایی ادرار شما استفاده می شود. در صورت مشکوک بودن به بیماری کلیوی، عفونت دستگاه ادراری یا سایر اختلالات مرتبط با ادرار، ممکن است در مطب پزشک از آزمایش ادرار استفاده شود.

آزمایش ادرار را نباید با غربالگری ادرار و تست اعتیاد که برای بررسی مصرف اخیر مواد غیرقانونی استفاده می‌ شود یا تست بارداری خانگی که برای تشخیص هورمون بارداری hCG در ادرار استفاده می‌ شود، اشتباه گرفت.

هدف از آزمایش

دستگاه ادراری از کلیه ها، حالب، مثانه و مجرای ادرار تشکیل شده است. نقش اصلی آن فیلتر کردن مواد زائد و تنظیم تعادل آب، الکترولیت ها، پروتئین ها، اسیدها و سایر مواد در بدن است.

اگر هر بخشی از این سیستم آسیب ببیند، ترکیب شیمیایی و یا حجم ادرار را تغییر می‌ دهد. آزمایش ادرار یک ابزار مستقیم برای ارزیابی این تغییرات است.

در حالی که آزمایش ادرار تشخیصی نیست (به این معنی که نمی تواند علت بیماری را تعیین کند)، می تواند ماهیت یک بیماری را نشان دهد و ممکن است برای حمایت از تشخیص استفاده شود.

تجزیه و تحلیل ادرار همچنین می تواند برای نظارت و مدیریت طیف گسترده ای از اختلالات، به ویژه اختلالات کلیوی مورد استفاده قرار گیرد.

• کمک به تشخیص شرایط پزشکی مانند عفونت دستگاه ادراری، سنگ کلیه، دیابت کنترل نشده، بیماری مزمن کلیه، نارسایی حاد کلیه، بیماری کلیه پلی کیستیک و التهاب کلیه
• غربالگری بیماری هایی مانند بیماری کلیوی، دیابت، فشار خون بالا، بیماری کبد و سایر شرایطی که دستگاه ادراری در آن درگیر است.
• نظارت بر پیشرفت بیماری و پاسخ شما به درمان نارسایی کلیه، نفروپاتی دیابتی، نفریت لوپوس و نارسایی کلیوی مرتبط با فشار خون و غیره
• قبل از انجام عمل جراحی، یک ارزیابی قبل از عمل از عملکرد کلیه خود ارائه دهید.
• نظارت بر ناهنجاری های بارداری، از جمله عفونت مثانه یا کلیه، کم آبی، پره اکلامپسی و دیابت بارداری و غیره

آزمایش ادرار همچنین اغلب به عنوان بخشی از یک روتین فیزیکی گنجانده می شود.

انواع

وقتی به آزمایش ادرار اشاره می کنیم، معمولاً فرض می کنیم که به معنای ادرار کردن در یک فنجان در مطب یا بیمارستان است. در حقیقت، این تنها یکی از روش هایی است که آزمایش ادرار در عمل بالینی انجام می شود.

آزمایش ادرار ممکن است به موارد زیر اشاره داشته باشد:

• یک آزمایش میکروسکوپی کامل ادرار که در آزمایشگاه برای ارزیابی ویژگی‌ های فیزیکی، شیمیایی و میکروسکوپی ادرار شما انجام می‌ شود.
• یک آزمایش سریع ادرار در مطب یا بیمارستان با استفاده از نوارهای آزمایش برای بررسی منظم ناهنجاری های کلیوی
• جمع‌ آوری ادرار 24 ساعته که در آن ادرار به مدت 24 ساعت جمع‌آوری می‌شود تا تصویر واضح‌تری از عملکرد کلی کلیه شما، از جمله خروجی و ترکیب، به ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی ارائه شود.

در حالی که کشت ادرار (که در آن نمونه ادرار برای بررسی وجود باکتری یا قارچ در محیط رشد قرار داده می‌ شود) از نظر فنی نوعی آزمایش ادرار نیست، در صورت مشکوک شدن به عفونت ادراری ممکن است ادامه روند آزمایش باشد. حتی می توان آن را با استفاده از همان نمونه ادرار انجام داد.

خطرات و موارد منع

آزمایش ادرار به عنوان یک نوع آزمایش ایمن و غیرتهاجمی در نظر گرفته می شود. تنها خطری که ممکن است ایجاد کند برای کسانی است که برای گرفتن نمونه ادرار نیاز به کاتتریزاسیون دارند. خطرات کاتتریزاسیون ادراری شامل عفونت، خونریزی یا درد است.

قبل از آزمایش

در حالی که آمادگی برای آزمایش ادرار حداقل است، چند نکته وجود دارد که باید قبل از تحویل نمونه بدانید.

زمان سنجی

نمونه ادرار بهینه معمولاً در اوایل صبح زمانی که غلظت آن در بالاترین حد خود است گرفته می شود. در صورت امکان، سعی کنید جمع آوری را برای این زمان برنامه ریزی کنید و اگر می توانید آن را تا رسیدن به آنجا نگه دارید. مجموعاً فقط چند دقیقه طول می کشد.

برای جمع‌ آوری ادرار 24 ساعته، به طور ایده‌ آل باید یک دوره 24 ساعته را انتخاب کنید که بتوانید در خانه بمانید تا مجبور نباشید نمونه‌ ها را با خود حمل کنید یا چیزی را از دست بدهید.

محل

ممکن است آزمایش ادرار در مطب، کلینیک یا پس از پذیرش در بیمارستان انجام شود. در برخی موارد، ممکن است یک لیوان پلاستیکی استریل و درب برای جمع‌ آوری نمونه در خانه به شما داده شود و پس از آن نمونه را تحویل بدهید. نمونه در عرض یک ساعت به آزمایشگاه (اگر جمع آوری ادرار 24 ساعته انجام می دهید، از ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود بپرسید که چه زمانی نمونه ها باید داده شوند.)

غذا و نوشیدنی

به طور معمول، قبل از جمع آوری نمونه ادرار نیازی به ناشتا بودن نیست. تنها استثنا در صورتی است که آزمایش‌ های دیگری انجام شود که نیاز به ناشتا بودن دارند، مانند آزمایش کلسترول یا آزمایش گلوکز پلاسما ناشتا. آزمون بدیهی است با مثانه پر تر انجام می شود، بنابراین برخی دوست دارند قبل از آن مایعات بنوشند.

داروها

بیشتر داروهای روتین را می توان قبل از آزمایش ادرار مصرف کرد، مگر اینکه پزشک شما خلاف آن را به شما بگوید. با این حال، مهم است که به پزشک خود در مورد همه داروهایی که ممکن است مصرف می‌ کنید، چه با نسخه، چه بدون نسخه، سنتی، هومیوپاتی یا تفریحی، بگویید.

از آنجایی که این آزمایش شامل معاینه بصری، شیمیایی و میکروسکوپی ادرار جمع‌ آوری‌ شده است، برخی از مواد ممکن است نتایج را از بین ببرند. مثالها عبارتند از:

• ملین های آنتراکینون
• آزولفیدین (سولفاسالازین)، مورد استفاده برای درمان کولیت اولسراتیو و آرتریت روماتوئید
• لوودوپا (L-Dopa)، یک داروی بیماری پارکینسون است.
• مترونیدازول، آنتی بیوتیک
• نیتروفورانتوئین، نوعی آنتی بیوتیک
• فنازوپیریدین، برای درمان عفونت دستگاه ادراری استفاده می شود.
• روباکسین (متوکاربامول)، شل کننده عضلات
• ویتامین B2 (ریبوفلاوین)
• مکمل های ویتامین C

از ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود بپرسید که آیا لازم است قبل از انجام آزمایش هر یک از این موارد را متوقف کنید یا خیر.

هزینه و بیمه سلامت

آزمایش ادرار یک آزمایش رایج و نسبتاً ارزان است. قیمت پانل‌ های تست استاندارد می‌ تواند متغیر باشد که ممکن است به طور جزئی یا کامل توسط بیمه سلامت پوشش داده شود. اگر در طرحی ثبت‌ نام کرده‌ اید، شرایط بیمه‌ نامه خود را بررسی کنید یا برای جزئیات کامل، از جمله هزینه‌ های فرانشیز و مشارکت، با نماینده خدمات مشتری در شرکت بیمه خود صحبت کنید.

گرفتن آزمایش

در روز آزمایش مدارک شناسایی و کارت بیمه خود را جهت ثبت نام به همراه داشته باشید. همچنین ممکن است از شما خواسته شود که در صورتی که برای اولین بار مراجعه می کنید، فرم اطلاعات بیمار را پر کنید که در آن مشکلات سلامتی یا داروهایی که ممکن است مصرف کنید، توضیح داده شود. اگر آزمایش را به عنوان بخشی از قرار ملاقات با پزشک انجام می دهید، ممکن است این کار ضروری نباشد.

روش

سپس به یک دستشویی خصوصی هدایت می‌ شوید و یک لیوان پلاستیکی استریل و درب و دستورالعمل‌هایی در مورد نحوه به‌ دست آوردن یک نمونه به روش “Clean Catch” ارائه می‌ دهند. تکنیک “Clean Catch” از ورود تصادفی باکتری ها یا قارچ های آلت تناسلی یا واژن به ادرار جلوگیری می کند.

چگونه یک “Clean Catch” داشته باشیم

• زنان باید اطراف مجرای ادرار را با باز کردن لابیاها و پاک کردن از جلو به عقب (به سمت مقعد) تمیز کنند.
• مردان باید نوک آلت تناسلی را تمیز کرده و پوست ختنه گاه را جمع کنند.
• پس از پاکسازی، چند ثانیه ادرار کنید تا مطمئن شوید که هر گونه آلودگی در مجرای ادرار پاک شده است.
• ظرف نمونه را زیر جریان ادرار قرار دهید و حداقل 30 تا 60 میلی لیتر (تقریباً سه تا پنج قاشق غذاخوری) جمع آوری کنید.
• بقیه مثانه خود را داخل توالت خالی کنید.

پس از پر شدن، درب ظرف را بگذارید، دست های خود را بشویید و نمونه را به پرستار یا متصدی تحویل دهید. برخی از اماکن ممکن است از شما بخواهند که ظرف را در یک کابینت مشخص قرار دهید.

اگر نمونه را در خانه جمع آوری کرده اید و نمی توانید آن را ظرف یک ساعت به آزمایشگاه بیاورید، ممکن است بتوانید آن را در یخچال نگهداری کنید. اگر چنین است، ظرف مهر و موم شده را در یک کیسه پلاستیکی در بسته قرار دهید تا از آلودگی جلوگیری شود.

نمونه ادرار نباید بیش از 24 ساعت در یخچال نگهداری شود. هرگز نباید منجمد یا روی یخ نگهداری شود، بلکه در دمای حدود 39 درجه نگهداری شود.

تفسیر نتایج

اگرچه ارزیابی آزمایش ادرار شامل سه مرحله جداگانه است اما معمولاً نتایج خود را تنها در چند روز به دست خواهید آورد. درک فرآیند استفاده شده برای رسیدن به نتایج می تواند به شما در درک بهتر آنها و معنای آنها کمک کند.

آزمون بصری

در طول معاینه بصری، تکنسین آزمایشگاه رنگ و شفافیت ادرار را مشخص می کند. هر گونه تغییر ممکن است نشانه یک ناهنجاری باشد.

رنگ ادرار اگر به رنگ زرد روشن، کاهی یا تقریباً بی رنگ توصیف شود، طبیعی در نظر گرفته می شود.

مثالها عبارتند از:

• ادرار زرد تیره ممکن است نشانه کم آبی بدن باشد.
• ادرار زرد روشن اغلب توسط مکمل های مولتی ویتامین ایجاد می شود.
• ادرار قرمز یا صورتی ممکن است نشانه خونریزی یا صرفاً در نتیجه خوردن چغندر باشد.
• ادرار قهوه ای یا قهوه ای مایل به سبز ممکن است نشانه هپاتیت یا سایر مشکلات کبدی باشد.
• گاهی اوقات ادرار سبز رنگ در افرادی که برای مدت طولانی از داروی آرامبخش دیپریوان (پروپوفول) استفاده کرده اند دیده می شود.

شفافیت ادرار به میزان شفاف بودن ادرار اشاره دارد. در شرایط عادی، انتظار می رود ادرار نسبتاً شفاف یا فقط کمی کدر باشد. کدری آشکار اغلب به دلیل وجود مواد غیر طبیعی یا بیش از حد در ادرار ایجاد می شود، مانند:

• باکتری ها، از جمله باکتری های مقاربتی
• کریستال های کلسیم، نشانه احتمالی سنگ کلیه
• پروتئین اضافی (پروتئینوری)
• قارچ، از جمله مخمر (کاندیدا)
• منی، نشانه انزال رتروگراد
• گلبول های قرمز نشانه احتمالی خونریزی
• گلبول های سفید نشانه احتمالی عفونت
• کریستال های اسید اوریک، نشانه احتمالی نقرس

معاینه شیمیایی

برای انجام آزمایش شیمیایی، آزمایشگاه از نوارهای آزمایشی آماده تجاری (به نام نوارهای معرف) آغشته به مواد شیمیایی واکنش‌ گر استفاده می‌ کند. تکنسین هر نوار را در ادرار فرو می برد. هر گونه ناهنجاری غیر طبیعی در ترکیب ادرار باعث تغییر رنگ در عرض چند ثانیه یا چند دقیقه می شود. همچنین ماشین هایی وجود دارند که می توانند این کار را یکباره انجام دهند و در عرض چند دقیقه یک نتیجه خودکار را ارائه دهند.

10 آزمایش متداول انجام شده معرف عبارتند از:

• بیلی روبین، یک رنگدانه زرد رنگ مرتبط با مشکلات کبدی
• گلبول های قرمز، نشانه خونریزی
• گلوکز که نشان دهنده دیابت است.
• کتون ها که نشان دهنده دیابت نیز هستند.
• لکوسیت ها (گلبول های سفید)، نشانه عفونت
• نیتریت ها، نشان دهنده عفونت باکتریایی هستند.
• pH که میزان اسیدی بودن ادرار را اندازه گیری می کند.
• پروتئین، افزایشی که نشان دهنده نارسایی کلیه است.
• وزن مخصوص (SG) که غلظت ادرار را اندازه گیری می کند.
• اوروبیلینوژن، با هپاتیت و بیماری کبدی مشاهده می شود.

نوارهای معرف ویتامین C (اسید اسکوربیک) گاهی اوقات برای بررسی اینکه آیا هر گونه ناهنجاری در نتایج ناشی از بیماری یا مکمل ویتامینی است که ممکن است مصرف کرده باشید، استفاده می شود.

آزمایش میکروسکوپی

در صورت طبیعی بودن نتایج آزمایشات بصری و شیمیایی ممکن است معاینه میکروسکوپی انجام شود یا نشود. در صورت استفاده، نمونه ادرار با قرار دادن آن در سانتریفیوژ و چرخاندن آن با سرعت زیاد به طوری که تمام محتویات در کف لوله رسوب شود، تهیه می شود.

سپس یک یا دو قطره از رسوب بر روی یک لام زیر میکروسکوپ قرار می گیرد. سلول‌ ها، کریستال‌ ها و سایر مواد به‌ صورت «در هر میدان توان کم» (LPF) یا «در هر میدان توان بالا» (HPF) شمارش و گزارش می‌ شوند. سایر مواد کوچکتر ممکن است به عنوان “کم”، “متوسط” یا “بسیار” گزارش شوند.

برخی از موادی که به طور غیر طبیعی یا در مقادیر غیر طبیعی ممکن است یافت شوند عبارتند از:

• باکتری ها، قارچ ها یا انگل ها
• کریستال ها (کلسیم، اسید اوریک و غیره)
• سلول های اپیتلیال، احتمالاً به دلیل عفونت یا بدخیمی
• RBC یا WBCs24
• گچ های ادراری، ذرات رنگارنگ تولید شده توسط کلیه در پاسخ به بیماری

به گفته انجمن اورولوژی آمریکا، سه یا بیشتر RBC در هر میدان توان بالا با آنالیز میکروسکوپی ادرار نیاز به بررسی میکرو هماچوری دارد. این شامل مطالعات ادرار، تصویربرداری و سیستوسکوپی است.

محدوده های مرجع

پزشک شما باید نتایج را با شما بررسی کند. رمزگشایی مقادیر آزمایشگاهی ممکن است دشوار باشد اما معمولاً در مقیاسی به نام محدوده مرجع آزمایشگاهی (RR) ارزیابی می شوند.

RR مقادیر عددی را مشخص می کند که بین آنها یک نتیجه آزمایش نرمال در نظر گرفته می شود. RR برای هر ماده در حال آزمایش متفاوت است و بر اساس مقدار مورد انتظار در یک جمعیت خاص است. مقادیر بالاتر از RR اغلب با “H” برای بالا مشخص می شوند، در حالی که مقادیر پایین تر از RR ممکن است با “L” برای کم علامت گذاری شوند.

در بررسی نتایج، پزشک شما توضیح می‌ دهد که کدام مقادیر طبیعی، مرزی و یا غیرطبیعی هستند. اغلب اوقات، یک پزشک می تواند یک ناهنجاری را بر اساس سابقه پزشکی شما توضیح دهد و یک برنامه درمانی ارائه دهد. در موارد دیگر، آزمایشات بیشتر مورد نیاز خواهد بود.

پیگیری

شرایطی وجود دارد که ممکن است لازم باشد آزمایش ادرار تکرار شود یا برای نظارت بر پاسخ شما به درمان یا پیشرفت بیماری نیاز می شود. دو نمونه از این قبیل عبارتند از بیماری مزمن کلیه (CKD) که در آن میزان پروتئین موجود در ادرار نشان می‌ دهد که بیماری با چه سرعتی در حال پیشرفت است و یک آسیب حاد کلیه (AKI) که در آن آزمایش ادرار نشان می‌ دهد که کلیه‌ ها چقدر در حال بهبود هستند.

همین امر ممکن است در مورد پایش دیابت بارداری در دوران بارداری نیز صدق کند. ممکن است برای بررسی اینکه آیا گلوکز که معمولاً در ادرار یافت نمی شود، آزمایش معمول ادرار تجویز شود. این یافته ها ممکن است به درمان و مراقبت پیش از تولد کمک کند.

اگر علائم عفونت ادراری دارید اما عامل ایجاد کننده (پاتوژن) در آزمایش اولیه ادرار قابل شناسایی نیست، ممکن است کشت باکتریایی یا قارچی همراه با آزمایش خون مخصوص پاتوژن انجام شود. (نتایج کشت منفی ادرار گاهی حاکی از یک عفونت مجاری ادراری ویروسی کمتر رایج است).

آزمایش‌ های تصویربرداری، مانند سونوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)، ممکن است برای تعیین اینکه آیا مشکل قبل از کلیه‌ ها، در کلیه‌ ها یا بعد از کلیه ها قرار دارد یا خیر، استفاده شود.

یک ابزار فیبر نوری منعطف به نام سیستوسکوپ ممکن است برای بررسی تومورهای خوش خیم یا بدخیم مثانه استفاده شود. دستگاه لوله مانند باریک از طریق مجرای ادرار به مثانه وارد می شود و تجسم مستقیم صدمات را ارائه می دهد که گاهی اوقات سایر تصویربرداری ها و آزمایش های خونی را نیز انجام می دهند.

حرف آخر

آزمایش ادرار با تمام مقادیر طبیعی به طور کلی نشانه ای قوی از عملکرد طبیعی کلیه ها و مجاری ادراری است. فراتر از آن، محدودیت هایی در مورد آنچه می توان از آزمایش تفسیر کرد وجود دارد.

فقدان مقادیر غیرطبیعی نشانه ای از این است که علائم شما همه ذهنی هستند و واقعیت ندارند.

به طور مشابه، آزمایش ادرار با مقادیر غیرطبیعی می‌ تواند به معنای چند چیز باشد، چه پیامد و چه بی‌ اهمیت. این تنها زمانی است که همراه با سایر آزمایشات – مانند گزارش کامل خون، عملکرد کبد یا کلیه استفاده شود

تست عملکرد – که یک آزمایش ادرار می تواند بینش کامل تری در مورد آنچه در حال وقوع است ارائه دهد. آزمایش ادرار تقریباً هرگز به عنوان تنها شکل تشخیص استفاده نمی شود.

در حالی که تجزیه و تحلیل ادرار ابزار مهمی برای تشخیص است، به یاد داشته باشید که ارزش ها باید در زمینه در نظر گرفته شوند. سعی کنید تا زمانی که یک پزشک باتجربه نتواند نتایج شما را به طور کامل بررسی کند، فرضیات خود را مطرح نکنید. اگر توضیحی یافت نشد، می‌ توانید نظر دوم را جستجو کنید یا از متخصصی که ممکن است بینش بهتری در مورد علت احتمالی داشته باشد، بخواهید.

منبع:

verywellhealth