آشنايي با خواص و مضرات مصرف ترشي

فوايد مصرف ترشي:

یکی از مواردی که معمولاً به ترشی‌ها اضافه می‌شود، سرکه می‌باشد. سرکه به ویژه سرکه سیب در کاهش قند خون تأثیر دارد و در اثر کند کردن هضم و جذب کربوهیدرات‌ها از افزایش قند خون بعد از صرف غذا جلوگیری می‌کند. از اين رو مصرف ترشي در حد اعتدال در بيماران مبتلا به ديابت مفيد است.

خواص تغذیه‌ای ترشيجات:

در تهیه ترشی‌ها معمولاً از سبزیجات و میوه‌جات مفید و ارزشمند و با خواص تغذیه‌ای خوب استفاده می‌شود. از آنجایی که در فرآیند تهیه آن‌ها حرارت وجود ندارد، پس خواص تغذیه‌ای آن‌ها تا حدی حفظ می‌شود. از طرفی فرآیند ارزشمند تخمیر در اثر فعالیت باکتری‌های لاکتوباسیل در تولید ویتامین‌های گروه B نقش داشته و در واقع همانند پروبیوتیک‌ها عمل کرده و بر سلامتی دستگاه گوارش تأثیرگذار خواهد بود.

البته لازم به ذكر است كه در فرآیند تهیه ترشی‌ها، برخی از مواد مغذی دست‌خوش تغییرات می‌شوند که به ماهیت ماده عمل‌آوری و مدت زمان آن بستگی دارد و هر چه زمان نگهداری طولانی‌تر باشد، کاهش ارزش تغذیه‌ای مواد مغذی بیشتر خواهد بود، برای مثال ویتامین C و اسیدفولیک از حساس‌ترین مواد مغذی می‌باشند که طی این فرآیند به شدت کاهش پیدا کرده و یا کاملا از بین می‌روند.

همچنين خوب است بدانید ترشی در مقایسه با محصولات لبنی همچون ماست و پنیر که طی تخمیر مغذی تر می شوند، ارزش تغذیه ای چشمگیری ندارد.

اسیدلاکتیک تولیدشده در فرآیند تخمیر حمایت‌کننده رشد فلور طبیعی بوده و باعث نرمال شدن سطح اسید معده شده و به جذب پروتئین و آهن بدن کمک می‌کند. تخمیر باعث کاهش ترکیبات ضد تغذیه‌ای می‌شود. فرآیند تخمیر در تهیه ترشی باعث کاهش 87 درصدی نیترات طبیعی موجود در کلم و 70 درصدی اسید اگزالیک چغندر می‌شود. همچنین فرآیند تخمیر باعث شکسته شدن فیتات‌ها شده و از این طریق جذب مواد معدنی افزایش می‌یابد.

دانه‌های خردل و زردچوبه که معمولاً در تهیه ترشیجات به کار می‌روند، باعث بهبود هضم و تقویت سیستم ایمنی می‌گردند. ترشی‌ها معمولاً اشتهاآور بوده و باعث بهبود مصرف مواد غذایی می‌شوند.

مضرات مصرف ترشي:

طی تخمیر خاصیت اسیدی ترشی مضاعف شده و در صورت مصرف بیش از حد، باعث افزایش ترشح اسید معده می شود و برای مبتلایان به زخم و ورم معده و اثنی عشر و ریفلاکس مضر است.

 دشمن دندان‌ها

تمام ترشی‌ها و خوراکی‌های اسیدی با PH پایین می‌توانند در می‌نای دندان و لثه‌ها نفوذ کنند و علاوه بر سست کردن دندان‌ها، باعث تخریب و فساد دندان‌ها و لثه‌ها شوند. دکتر عظیمی معتقد است برای اینکه می‌نای دندان کودکان در مقابل مواد شیمیایی و اسیدی آسیب پذیر‌تر است، بهتر است خوراکی‌های ترش و اسیدی مثل ترشی را کمتر مصرف کنند.

این شورها و ترشی های بانمک

با توجه به این که در تخمیر، مزه ترش و اسیدی در شور و ترشی غالب می شود برخی افراد با این گمان که محصول ترش است و نمک کمی دارد بیش از حد آن را می خورند. اما باید بدانید شور و ترشی هر دو، حاوی میزان بالای نمک است و برای مبتلایان به نارسایی کلیوی، بیماران قلبی ـ عروقی و افراد با فشار خون بالا محدودیت مصرف دارد.

از سوی دیگر، مصرف ترشی های بسیار شور و مملو از ادویه جات تند همراه غذاهای گوشتی از قدرت جذب پروتئین گوشت می کاهد. لازم است بدانید اگر ترشی را بدون نمک تهیه کنید تا مدت نسبتا زیادی ماندگاری دارد و طعم آن با ترشی های پرنمک برابری می کند.

مصرف ترشي و اضافه وزن

همچنین لازم است بدانید شورها و ترشی ها با تحریک ترشح آنزیم های گوارشی، غذا را بسرعت هضم می کنند و موجب افزایش تمایل افراد به مصرف مجدد مواد خوراکی می شوند و می توانند سبب اضافه وزن شوند.

مصرف ترشي در بارداري

به گفته یک استاد طب سنتی، زنان باردار بهتر است در دوران بارداری از خوردن ترشی پرهیز کنند.این ممنوعیت شامل برخی از سایر ترشی جات، مثل سیب ترش، سرکه، ماست ترش و… هم می شود.
گفتنی است چون خوردن ترشی در کشورهای پیشرفته مرسوم نیست، اطلاعات زیادی در منابع علمی انگلیسی زبان راجع به عوارض مصرف ترشی در دوران حاملگی وجود ندارد و به همین توصیه های طب سنتی اکتفا می کنیم.

عوارض زياده روي در مصرف ترشي و شور:

• مصرف بی‌رویه ترشی‌ها و شورها ریسک ابتلا به سرطان معده را افزایش می‌دهد.
• افراط در مصرف ترشی، باعث دفع کلسیم بدن ميشود. با توجه به آن که مازاد اسید خون به واسطه مواد قلیایی خنثی می شود در صورت زیاده روی در مصرف ترشی، بدن برای حذف اسید اضافی بناچار املاح قلیایی بخصوص کلسیم را از استخوان ها خارج می کند که منجر به افت آن می شود و در نتیجه زیاده روی در مصرف ترشی ها برای زنان یائسه و کسانی که مستعد ابتلا به پوکی استخوان هستند یا کلیه سنگ ساز دارند، زیانبار است و در سالمندان منجر به ضعف سیستم تنفسی و اعصاب شده و سرفه را شدید می کند.
• مصرف زیاد ترشیجات باعث آنمی، تشنگی، خرابی دید، استئوپروز و سرطان معده می‌شود. مصرف بی‌رویه ترشی‌ها و شورها ریسک ابتلا به سرطان معده را افزایش می‌دهد. ترشی و شور تنها چاشنی‌اند و هرگونه افراط در مصرف آنها موجب وارد آمدن آسیب‌های جدی به سیستم گوارشی می‌شود. گرچه غذای ترش موجب افزایش جذب کلسیم و برخی مواد معدنی دیگر می‌شود، ولی مصرف فراوان این‌گونه غذاها احتمال دفع کلیوی کلسیم را نیز افزایش می‌دهد و لذا گفته می‌شود مصرف بیش از حد آب‌غوره موجب تشدید پوکی استخوان می‌گردد. ضمنا مصرف ترشی، آب‌غوره و دیگر غذاهای ترش موجب نابود شدن و بی‌اثر شدن چربی‌های غذایی خورده شده نمی‌شود.

مصرف ترشي در كودكان و نوجوانان

كودكان و نوجوانان که در سن رشد قرار دارند و به دلیل مصرف غذاهای آماده و نوشیدنی های گازدار از معده و سیستم گوارشی آسیب پذیرتری برخوردارند باید به مصرف یک یا دو بار ترشی در هفته قناعت کنند و همیشه شور و ترشی را همراه با غذا و نه با شکم خالی بخورند.

سوالات رايج در مصرف ترشيجات:

سیر ترشی چند ساله واقعا دارويي است؟

برخی خانواده ها بر این باورند که هرچه از زمان تهیه ترشی بگذرد کیفیت بهتری پیدا می کند و حتی معتقدند سیر ترشی چند ساله خاصیت درمانی دارد و التیام دهنده بیماری های قلبی است. اما حقیقت این است، اگرچه ترشی های جاافتاده، خوشمزه تر هستند، ولی باید دانست سرکه و نمک افزوده شده به ترشی با گذر زمان از خاصیت و میزان مواد مغذی ترکیبات ترشی می کاهد و آن را به محصولی بی ارزش تبدیل می کند.

این را هم بدانید ماندگاری زیاد برخی از انواع ترشی موجب ایجاد فعل و انفعالات شیمیایی در آن شده و ماده ای مضر به نام نیترات تولید می شود که در طولانی مدت خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می دهد.

با ماست و ماهی ترشی بخوریم یا نخوریم؟

در طب سنتی برخی حکما مصرف همزمان ترشی با ماهی و ماست را به دلیل طبع سرد و اسیدی مضر می دانند و برخی افراد نیز از مصرف توامان این غذاها اجتناب می کنند، چرا که عقیده دارند به بیماری لک و پیس دچار می شوند. اما بسیاری از متخصصان طب مدرن بر این باورند که مصرف توام ماهی با ترشی یا چاشنی های اسیدی مثل آبلیمو و تمبرهندی در قالب غذاهای لذیذی چون قلیه ماهی در جنوب ایران که بسیار زیاد است، اشکال ندارد و تحقیقات نشان داده آمار بیماری لک و پیس در این مناطق بیش از سایر مناطق نیست. همچنین بسیاری از خانواده ها بدون آن که خود بدانند انواعی از سس های سفید که حاوی سرکه است را با ماست مخلوط و چاشنی سالاد می کنند.

به گفته متخصصان اگر چه مصرف غذاهای سرد با ترشی به آستانه تحمل افراد بستگی دارد و ممکن است هضم غذا را ثقیل و سبب رخوت و پری شود، اما فرد را به بیماری های پوستی و برص مبتلا نمی کند و اگر کسی دریافت که بدن او با مصرف توامان این غذاها ناسازگاری دارد باید از مصرف آن پرهیز کند و این موضوع همگانی نیست.

آيا ترشی‌های فله‌ای بيماري زا هستند؟

کاهش دادن pH یکی از روش‌هایی است که از قدیم برای نگهداری و حفظ مواد غذایی به خصوص میوه و سبزی‌ها مطرح بوده‌است. در حقیقت، به دلیل نداشتن یخچال، مردم در گذشته برای آنکه بتوانند در فصل زمستان میوه داشته باشند، با کمک سرکه pH ماده غذایی را پایین می‌آوردند و آن را به ترشی تبدیل می‌کردند اما امروزه ترشی نوعی چاشنی تلقی می‌شود. جالب است بدانید وقتی pH از عدد 6/4 پایین‌تر می‌رود و ماده غذایی اسیدی‌تر می‌شود، احتمال رشد میکروب در آن کمتر خواهد شد و فقط میکروب‌های «اسیدوفیل» یا «اسیددوست» توانایی رشد در این محیط را دارند.
شاید این سوال مطرح شود که پس ترشی‌های فله‌ای مشکل میکروبی جدی ندارند؟ در جواب باید بگوییم در هنگام خرید گوشت، شیر و پنیر به دلیل شرایط حساسی که دارند و اینکه امکان رشد میکروب‌ها در آن‌ها بالاست، باید حساس باشیم اما این حساسیت در مورد ترشی‌ها ضرورت ندارد. البته باید حین خرید به بهداشت آن‌ها توجه کنیم و تا جایی که امکان دارد مواد غذایی بسته‌بندی‌شده با علامت استاندارد بخریم، ولی بیشتر میکروب‌های بیماری‌زا 7=pH را می‌پسندند و در پایین‌تر از آن توانایی رشد کمتری دارند.

تذكرات مهم تهيه و مصرف ترشي و شور

• برخی افراد برای جلوگیری از فساد زودهنگام ترشی، سرکه آن را از قبل می جوشانند. اما باید بدانید اسید سرکه درمجاورت حرارت ضعیف می شود و احتمال کپک زدگی ترشی افزایش می یابد. برای تهیه ترشی از سرکه سیب، خرما و انگور استفاده کنید.
• سرکه چند میوه احتمال کپک زدگی را بالا می برد. برای تغییر رنگ بهتر ترشی آن را درون ظرفی شیشه ای بریزید و یک تا دو روز در معرض آفتاب قرار دهید. البته این را بدانید تابش بیش از حد آفتاب موجب بدبو و بدطعم شدن ترشی می شود. ادویه ای که در بیشتر ترشی ها به کار می رود ترکیب ساییده ای از فلفل سیاه، گلپر، سیاه دانه، تخم گشنیز، زنجبیل، رازیانه، هل، میخک و دانه خردل است.
• اگر قصد استفاده از دانه کامل ادویه را دارید آن را کمی در تابه حرارت دهید تا عطر و بوی آن ظاهر شود.
• اگر سطح آب نمک شورهای باز و فله ای، کدر و شیری رنگ شده باشد مشکوک به کپک و باکتری بوده و احتمال فساد زودهنگام و انتقال میکروب های بیماریزا زیاد است. در اغلب شورهای صنعتی بخصوص خیارشور از سبزیجات معطری چون ترخون، شوید، مرزه، سیر و فلفل استفاده می شود.
• بد نیست بدانید سیر موجود در خیارشور طی فرآیند تخمیر اکثر میکروب های خیار یا شکوفه آن را به خود جذب می کند و غیرقابل مصرف می شود.
• لازم نیست ترشی را داخل یخچال نگهداری کرد ولی گذاشتن آن در یخچال باعث افزایش ماندگاری‌اش می‌شود و می‌توان آن را هفته‌ها با خیال راحت مصرف کرد اما به محض اینکه تغییراتی در بافت، طعم، رنگ و بوی ترشی رخ داد، یعنی نرم شدن، بدبو و بدطعم شدن، قطعاً قابل‌استفاده نخواهد بود. درست است که زمان نگهداری مواد غذایی درون سرکه افزایش می‌یابد اما ترشی نیز مثل همه مواد غذایی طول عمری دارد و بعد از اتمام این زمان (تقریباً یک سال)، تغییرات شیمیایی آغاز می‌شوند و نهایتاً بافت آن تغییر می‌کند و دیگر نباید مصرفش کرد.
• ترشی را در ظروف پلاستیكی نگه نداريد و در شیشه‌های شفاف قرار دهيد چرا كه ظروف پلاستیكی از موادی تشكیل شده است كه زمانیكه در معرض حرارت قرار می‌گیرد تجزیه می‌شود كه بسیار سرطان‌زا هستند.

گردآوري و تنظيم: گروه 7 گنج

www.7ganj.ir

***كپي برداري تنها در صورت لينك فعال به اين صفحه مجاز است.